Wie vormt het échte gevaar op Twitter?
In het tijdperk van bots, nepnieuws en trollenlegers blijkt het slecht gesteld met het Nederlandse vertrouwen in sociale media. Om ons vertrouwen terug te winnen trekt Twitter ten strijde tegen Twitterbots. Zo werden er afgelopen maanden miljoenen van dit soort geautomatiseerde accounts verwijderd, maar vormen Twitterbots wel het échte gevaar?
Nadat duidelijk werd dat er Twitterbots waren ingezet gedurende de Amerikaanse verkiezingen en het Brexit-referendum nam de druk op Twitter met de dag toe actie te ondernemen. Volgens data in handen van de Washington Post is het social-mediabedrijf eindelijk begonnen met een grote schoonmaak van nepaccounts. Sinds oktober 2017 is het aantal accounts dat door Twitter inactief is gemaakt verdubbeld en de krant meldt dat er in mei en juni er maar liefst 70 miljoen accounts van de meer dan 300 miljoen gebruikers zijn verwijderd.
Ook in Nederland is het accountbestand grondig opgeschoond. Als gevolg daarvan verloor Geert Wilders bijvoorbeeld in één klap meer dan 150.000 volgers.
Dat nepaccounts juist een politicus volgen is gezien het doel van Twitterbots niet verrassend. Twitterbots zijn namelijk accounts die worden aangedreven door software die ervoor zorgt dat er automatisch berichten worden geplaatst, geretweet of geliked.
Degene die achter de software zit, wil daarmee een bepaald belang dienen, zegt Thomas Boeschoten van de Utrecht Data School. “Daarbij moet je vooral denken aan een politiek doel of een commercieel oogmerk. Via Twitterbots worden bijvoorbeeld advertenties verspreid om het bereik te vergroten en zo meer geld te verdienen. Anderzijds kan een netwerk van Twitterbots gebruikt worden voor politieke doeleinden. De partij Denk heeft in het verleden bijvoorbeeld indirect, dan wel direct, twitterbots ingezet.”
Door Twitterbots bepaalde standpunten te laten retweeten, liken of verspreiden, zou de schijn kunnen worden gewekt dat een idee veel steun geniet. Het uiteindelijke doel is duidelijk: de publieke opinie beïnvloeden. Dat dit een kwalijke zaak is, staat buiten kijf en het is goed dat Twitter eindelijk nepaccounts verwijdert, maar in hoeverre de publieke opinie in Nederland ook daadwerkelijk door de activiteiten van Twitterbots wordt beïnvloed is de vraag.
In Nederland zijn er één miljoen actieve Twitteraars van de totaal 2.8 miljoen mensen met een account. Het is lastig vast te stellen wat de impact van Twitterbots is op de Nederlandse Twitteraar, zegt Boeschoten. “Dat er in Nederland Twitterbots actief zijn is evident, maar of ze ook écht effectief zijn weten we nog niet. Bedenk dat het Twittergebruik van mensen een reflectie is van hoe zij in het dagelijkse leven staan. Als zij een standpunt hebben over een politiek onderwerp gaan ze dat standpunt na het zien van één bericht van een Twitterbot echt niet opeens wijzigen. Het Twitterverkeer onttrekt zich bovendien sowieso grotendeels aan Twitterbots.”
Het zijn uiteindelijk nog altijd mensen en niet Twitterbots die de meeste impact hebben op het verloop van het Twitterverkeer. Zelfs de verspreiding van nepnieuws op Twitter wordt met name gedaan door mensen en niet door Twitterbots, zo toonde onderzoek van het Massachusetts Institute of Technology onlangs aan. Hoewel soms de suggestie wordt gewekt alsof we in een tijd leven waarin we dagelijks worden aangevallen door digitale wezens als Twitterbots en trollenlegers, moeten we onthouden dat wijzelf nog altijd de grootse groep digitale monsters vormen. Het is dus ook ons eigen Twittergedrag dat een kritische analyse behoeft.
