Bernard-Henri Lévy blameert zich in een uitverkocht Carré
In het maartnummer van HP/De Tijd interviewde ik de Franse intellectueel Bernard-Henri Lévy. Dit interview gaf hij ter promotie van zijn show in Carré: Looking for Europe, op 13 maart. Het interview verliep stroef: ik vroeg naar de visie van BHL op de Europese politieke toestand. Hij volstond met de waarschuwing dat de fascisten terug zijn. Na zijn optreden in Carré is duidelijk waarom: een visie heeft hij niet.
In Looking for Europe speelt Bernard-Henri Lévy zichzelf vlak voor cruciale Europese Parlementsverkiezingen (Europa staat op de rand van zijn derde zelfmoordpoging, zo declameert hij in het omineuze begin). Zijn speech moet de doorslag geven. Lévy verkeert in een writer’s block en heeft geen idee wat hij moet zeggen om Europa te redden. Langzaam maar zeker komt de inspiratie. Het moet gaan over de grootsheid van Europese denkers en schrijvers.
Een zinnige opzet, maar nu de uitvoering. Die is verbijsterend. Lévy zit achter zijn laptop in een hotelkamer. Hij laat foto’s zien uit zijn tijd in Sarajevo, 25 jaar geleden. Dat is ook de plaats van handeling van het stuk. “My friends from Amsterdam, my friends in Sarajevo,” herhaalt hij keer op keer. Wat Amsterdam en Sarajevo met elkaar te maken hebben? Lévy heeft het kort over Srebrenica. Verdere verbanden werkt hij niet uit.
Lévy spreekt voor een Fransman goed Engels, hoewel zijn uitspraak hier en daar lastig te volgen is. Hij doet in ieder geval zijn best. Hij speelt het programma in 22 Europese steden, en telkens past hij zijn toneelstuk aan op de stad. Leuk bedacht, maar de meerwaarde die de blik van een buitenstaander kan bieden, blijft uit. Opmerkelijk dat Lévy – bekend om zijn flamboyante kapsel – vooral stilstond bij de coiffure van Geert Wilders. Lévy weet dat wij met Wilders de proto-Trump in huis hebben, en dat hij een klein broertje heeft genaamd Thierry Baudet. Dat zal niemand in Amsterdam ontgaan zijn.
Richting ontbreekt in het stuk. Behalve de notie dat de fascisten aan de deur bonzen is niet duidelijk wat Lévy nou wil. Zijn Macbook levert hij na twintig minuten in aan een discrete productieassistente, in ruil daarvoor krijgt hij een script op een collegeblok aangereikt – hoort dit bij het stuk? We weten het niet. Wat er wel bij hoort is eindeloos ge-ijsbeer over het podium, zo nu en dan onderbroken door sms’jes, WhatsApp’jes en telefoontjes van vrienden.Knullig is dat hij al in zijn telefoon begint te praten, terwijl de ringtone nog door de zaal schalt. Er is een gastoptreden van Salman Rushdie, die Lévy via FaceTime veel succes wenst met zijn speech. Wat voegt het toe? Niets inhoudelijks. Bij gebrek aan een duidelijke lijn, lardeert Lévy zijn optreden met een vloed aan bekende namen: zijn vriend Alija Izetbegovic, Margareth Thatcher (“what a beach”), Max van der Stoel, Vaclav Havel, Husserl, Heidegger, Camus, Sartre, etc etc.
Ronduit koddig wordt het als hij boeken in een opblaasbaar badje begint te gooien. Die staan symbool voor Wilders, Baudet en Salvini. Ook Fennema’s biografie Wilders: Tovernaarsleerling moet eraan geloven. Als klap op de vuurpijl klimt hij vervolgens zelf ook in bad. In pak en al. De reden voor deze kolderieke manifestatie is onbekend. Mijn vermoeden dat hiermee het eind van de voorstelling nabij was, blijkt gestoeld op een mistverstand. Lévy gaat stug door. Natte broek, of geen natte broek.
Bij uitblijven van aanknopingspunten in de voorstelling begint het publiek na anderhalf uur onrustig te worden. De eerste mensen staan op. Lévy geeft geen krimp. Echt gênant wordt het, wanneer na twee uur grote groepen mensen zich naar de uitgang reppen. Lévy is dan nog bezig om zijn Europese Commissie te formeren, een commissie die bestaat uit dode schrijvers, filosofen en kunstenaars. Fellini wordt commissaris van vrouwenzaken, Petrarcha van de poëzie, etc, etc. Het enige lichtpuntje is dat hij Frank Lammers, uit New Kids Turbo 2 vergelijkt met Heidegger.
Het is ontnuchterend. Er bestaat geen twijfel over dat Lévy een erudiete man is, maar wat hij een volgepakt Carré voorschotelt is niets dan gebakken lucht. Namen zonder context, problemen zonder oplossing, een toneelstuk zonder het begin van een idee. Waarom heeft niemand hem gewaarschuwd voor deze afgang? Ook rijst de vraag waarom De Groene Amsterdammer, als medeorganisator, zijn naam aan dit debacle heeft verbonden. Tijdens mijn interview was ik verbaasd dat Lévy geen idee had wie Guy Verhofstadt is. Nu ben ik dat niet meer.
