We komen nooit meer van de Britten af
In de aanloop naar de verkiezingen van het Europarlement doet HP/De Tijd een beroep op de diensten van freelance correspondent Hans Haversmid. Tot zijn frustratie wordt de Juncker-watcher voortdurend van zijn werk gehouden door brexit-perikelen.
Nu uw correspondent weer heelhuids terug is gekeerd in Brussel, werd het eindelijk eens tijd voor de belangrijkste Europese verkiezingen sinds mensenheugenis. Met nog zeven weken voor de gang naar de stembus wilde ik het systeem van de zogeheten Spitzenkandidaten uitleggen. Niet alleen de functie, maar ook de achterliggende bedoelingen en voordelen. Het lopen van de hazen, zoals we dat in Brussel noemen.
Mijn analyse was half af, toen Tom Kellerhuis belde met een urgente change of plans. Deze week is de Europese top over het uitstel van de brexit. De brexit, aanvankelijk gepland op 29 maart, eerst naar aanstaande vrijdag, wordt nog een keer uitgesteld. Na middernacht werd duidelijk dat de Britten Halloween uitkiezen om de Unie te verlaten. Toepasselijk.
Hoe ontworstelt het Europese Blok zich uit deze Britse wurggreep? Alle ogen waren woensdag gericht op Emmanuel Macron, de enige die de problematiek met een geloofwaardig EU-standpunt beziet. Onder druk van Angela Merkel heeft hij Theresa May opnieuw een kans gegeven. Maar Macron heeft er ook zelf belang bij, want met een harde brexit zou de positie van Duitsland versterkt worden. Daarbij werd veelzeggend geknikt: de Europese balans moet in evenwicht blijven. Toch knaagt er iets. Waar gaat het heen met de Europese eenwording als saboteurs steeds tegemoetgekomen worden? Met die vraag ging ik op pad.
Bij een rondgang bij rondom het Berlaymont, de zetel van de Europese Commissie, stuitte ik op collega’s met nieuws uit Parijs. Donald Tusk benadrukte dat er geen tijd mocht worden verspild. Is dit nou het beste drukmiddel? Antwoord op de vraag wat daarvan het nut is, kreeg ik niet. Opvallend is wel de volgende tendens, die ik signaleerde in een klein bistrootje waar Duitse EU-ambtenaren zich graag laten zien. Niemand in de Brusselse top gelooft eigenlijk dat de brexit plaats zal vinden, verzekeren ze me. Toen ik Hans van Balen aanschoot voor een commentaar, rolde hij met zijn ogen: “Not on my watch.” Dat klopt, want mijn naamgenoot keert na de verkiezingen niet terug in het parlement.
Het onderhandelen over wel of niet verlengen, en het vertragen van brexit is een spel, legt een prominent EU-diplomaat me uit. Maar uiteindelijk, en zo werkt het met alles, heeft Brussel de langste adem. Twee dingen kunnen gebeuren, licht ze me toe, of iemand als Boris Johnson gooit de lont in het kruitvat, of de brexit wordt net zo lang vertraagd tot er genoeg Britse steun is voor een tweede referendum. Mij werd gevraagd om hier geen aantekeningen van te maken, maar heb de Brusselse erecode geschonden om ook de HP-lezer van de saillante details te voorzien.
Deze theorie was uitermate interessant, maar bij Clingendael leerde ik altijd dat de ware toetssteen zich bevindt in het nemen van de proef op de som. Ik nam een taxi naar Ukkel, waar de meeste diplomaten wonen. De bedoeling was om te taxeren of Britse topambtenaren al aanstalten maken om terug te verhuizen naar het continent. Met uitbundig gelach werd ik van repliek gediend. Daarvan bleek geen sprake. Het enige waar ze zich zorgen over maken is de koers van de pond, want die blijft maar kwakkelen. Somber keerde ik terug naar mijn kantoor. We komen nooit meer van die Britten af.
