Om de kloof met de burger te dichten, koppelden ze een politicus aan de man in de straat. Dus mocht de Waalse liberaal Didier Reynders een dagje doorbrengen met Barbara, een werkloze alleenstaande moeder van twee die het moet rooien met krap 1500 euro in de maand. Reynders geldt als een carrière-politicus die het een paar keer tot minister van Financiën schopte en al een tijdje aast op een Europese topjob zodat hij de woelige Belgische politiek achter zich kan laten.

We troffen het tweetal in de supermarkt waar Barbara in de promobakken naar kipfilets grabbelde. Terwijl Reynders braaf het winkelkarretje bestuurde, vroeg Barbara hem onverwachts naar zijn loon. ‘Wel, ik schat dat ik zo’n 11000 euro per maand verdien. Netto.’, antwoordde hij plompweg.

Barbara’s opengezakte mond: de perfecte illustratie van het lemma ‘verbazing’.

Reynders voegde daar bij wijze van belediging nog aan toe dat dergelijk monsterloon gangbaar én verdiend is – in de privésector krijgt iemand met zijn capaciteiten beduidend meer. Nobel van Reynders dat hij zijn talent ten dienste stelt van de bevolking. Nu, eerlijk is eerlijk, aan de kassa haalde hij in zijn onmetelijke gulheid zijn eigen pinpas te voorschijn om 125 euro af te rekenen.

De kloof met de burger werd evenwel niet gedicht. Het filmpje ging viraal en oogstte de gebruikelijke populistische woede.

Vorige week kregen Haagse politici echter een koekje van eigen deeg. In de Tweede Kamer werd een aantal CEO’s van ondermeer Shell en Philips op het matje geroepen omdat ze al jaren geen belasting betalen in Nederland. Kamerleden toonden zich ontzet over hun doorgedreven belastingontduiking die de Nederlandse burger jaarlijks miljarden kost. Maar de CEO’s waren niet onder de indruk: “Jullie maken de wetten, jullie laten achterpoortjes openstaan, dan moet je niet komen mekkeren als wij daar gretig gebruik van maken,” was de teneur.

De CEO’s hebben gelijk. Vanuit hun neoliberaal geloof is het hun morele plicht om zoveel mogelijk winst te maken. Dit zijn mannen – natuurlijk waren het allemaal mannen – die Gordon Gecko’s adagio ‘Greed is good’ op hun borst hebben getatoeëerd. Zij hoeven geen verantwoording af te leggen aan de Nederlandse bevolking, zij moeten alleen de aandeelhouders zoet houden met een vet dividend.

Dat de kern van Shell’s activiteiten neerkomt op het zo duur mogelijk vervuilen van de aarde, doet niet ter zake. Dat Phillips zichzelf groen waste met het gloeilampen-verbod, evenmin. De baten zijn voor het bedrijf, de kosten voor de maatschappij. Nu, eerlijk is eerlijk, ze zorgen wel voor het loon van de postbode die de brievenbussen vult op de belastingparadijzen.

Verontwaardiging is goedkoop. De Kamerleden die de CEO’s aan de tand voelden, moeten in eigen boezem kijken. Een paar extra regels wettekst schrijven om achterpoortjes te sluiten, dat hoort toch tot je kerntaken als politicus?

Waarschijnlijk kwam hun reactie voort uit rancune: zat ik maar aan de andere kant van de tafel. Meestal is het slechts een kwestie van tijd: de kloof tussen politici en het bedrijfsleven is beduidend makkelijker te overbruggen. Na een geslaagde politieke carrière kunnen de meeste Kamerleden terecht in allerlei raden van toezicht, adviescommissies en denktanks. Het is een prachtig fenomeen dat ‘draaideurpolitiek’ werd gedoopt, en dikwijls werkt het in beide richtingen. Premier Rutte heeft Shell al zo vaak geholpen dat je vermoedt dat er een gouden schelpje op zijn bips staat geïnkt.

Wie een kloeke 5000 euro per maand binnenharkt, maalt niet om hogere benzineprijzen of exuberante energie-rekeningen.

Op zich mogen politici een goed loon verdienen. Het maakt hen minder gevoelig voor corruptie maar het gevaar bestaat wel dat ze zo de voeling met de doorsnee burger verliezen. Wie een kloeke 5000 euro per maand binnenharkt, maalt niet om hogere benzineprijzen of exuberante energie-rekeningen. Terwijl Barbara nu al piekert over haar laag pensioen, kunnen Belgische politici rekenen op een mooie uittredingsvergoeding die naargelang de dienstjaren makkelijk in de honderdduizenden euro’s loopt. Die betwiste vergoeding dient, enigszins ironisch, om de overgang naar een professioneel bestaan te vergemakkelijken. Dat krijg je niet uitgelegd aan een doorsnee burger die net zijn job verloor omdat de Shell’s van deze wereld hun arbeidsintensieve takken outsourcen naar lageloonlanden.

Zo blijft de kloof met de burger verbreden. Er bestaat nochtans een makkelijke oplossing die nu al gehanteerd wordt door de SP in Nederland en de Vlaamse PvdA die, in tegenstelling tot hun Nederlandse naamgenoten, communistisch van inslag is. Wie voor de PvdA in het parlement gaat zetelen, ziet zijn loon geplafonneerd tot 1500 euro, de rest gaat naar de partijkas. Zo voelen parlementsleden aan den lijve wat het betekent om rond te komen met een modaal loon.

Soms is de taak van een politicus simpel: geef gewoon het goede voorbeeld.