Plaats van de veronderstelde knieval: een brede, met bomen omzoomde laan in het centrum van Lissabon. De geur van geroosterde sardines, kraampjes met postkaartjes en nagemaakte shirts van Benfica, straatartiesten die een selfie met Jack Sparrow aanbieden, obers die je hun restaurants proberen binnen te lokken omdat je daar de lekkerste schnitzel van Portugal kunt eten – kortom, het typisch toeristisch epicentrum van een stad, niet te onderscheiden van elk ander toeristisch epicentrum van eender welke Zuid-Europese stad.

Met dat verschil dat wildvreemde mannen proberen je lief te kapen.

De man – in pak, blijkbaar voorbereid – houdt zijn handen in een kommetje. Daarin geen diamanten ring maar een blokje ebbenhout. Het misverstand wordt duidelijk. Mijn vriendin, niet al te ontgoocheld dat ze niet door een tall dark stranger werd versierd, herhaalt de vraag: ‘O – do you want marihuana?’ We lachen, schudden beleefd neen en slenteren verder, een rekje koelkastmagneten tegemoet.

Het zal ons nog overkomen. Dealers spreken je openlijk aan en de handel gebeurt op klaarlichte dag. Een bolletje coke wisselt van eigenaar zonder dat patrouillerende agenten ingrijpen.

Het drugsbeleid in Portugal is een unicum. Drugsgebruik werd in 2001 volledig gedecriminaliseerd, en dat in een land waar Coca-Cola ooit verboden was en je een vergunning moest aanvragen als je een aansteker wilde kopen. De legalisatie was het gewaagde antwoord op de opiatenplaag die eind jaren tachtig Portugal overheerste – heroïne was in alle lagen van de bevolking doorgedrongen en het veelbeproefde recept dat ‘The War on Drugs’ heet, had niet het verhoopte resultaat. In plaats van gebruikers op te pakken en te stigmatiseren met celstraffen, koos de regering voor het omgekeerde. Verslaving wordt als een aandoening beschouwd en ook zo behandeld, zonder de patiënt met de vinger te wijzen. Wie meermaals betrapt wordt op problematisch gebruik, wordt gemaand om in therapie te gaan en krijgt recht op schone naalden en gratis methadon. Wie louter recreatief drugs gebruikt, wordt met rust gelaten. De Portugese overheid betuttelt niet langer: als jij in het weekend een paar lijnen wil snuiven of je geest wil verruimen met paddenstoelen, dan moet jij dat weten. Je bent een volwassen burger, wij bemoeien ons niet met je keuzes.

Hun radicale beleidswissel werd aanvankelijk met gehoon onthaald. Tot de resultaten zichtbaar werden. Beduidend minder HIV-besmettingen, minder overdosissen, minder tbc-gevallen én een drastische terugval in de criminaliteit. Zelfs de Verenigde Naties gaf Portugal een pluim.

De Portugese beleidswissel werd aanvankelijk met gehoon onthaald. Tot de resultaten zichtbaar werden

Decriminalisatie werkt.

Wat niet werkt: The War on Drugs.

Het klínkt stoer. Maar het werkt niet. Burgemeesters van grote havensteden moeten toekijken hoe hun straten het strijdtoneel worden van karteloorlogen – in Antwerpen worden die tegenwoordig beslecht met huurmoorden, handgranaten en volautomatische wapens. Uit onmacht, en omdat hij niet wilde toegeven dat zijn War on Drugs faalt, stigmatiseerde Bart De Wever de kleine gebruiker. De yogasnuivers, noemde hij hen; hippe bakfietsmensen die doordeweeks naar klimaatbetogingen gaan maar in het weekend de wereldwijde drugshandel steunen door een gram plezier te kopen. Pover en kleinzielig, een wenende keizer.

Burgemeesters van grote havensteden moeten toekijken hoe hun straten het strijdtoneel worden van karteloorlogen – in Antwerpen worden die tegenwoordig beslecht met huurmoorden

Decriminalisatie is een begin, maar waarom niet verder denken? Waarom niet meteen alle drugs legaliseren? Je zou het louter uit principe kunnen doen – de mens is vrij om te experimenteren met lichaam en geest -, maar de beste argumenten zijn medisch en economisch.

Verplaats de handel naar apothekers zodat medisch getrainde farmaceuten het welzijn van de clientèle in het oog kunnen houden. Zorg voor een gedegen kwaliteit zodat niemand zijn lichaam met rattenvergif bederft én hef belastingen op het product. Met de ongetwijfeld duizelingwekkende inkomsten kunnen we makkelijk voorlichtingscampagnes bekostigen en medische begeleiding voorzien voor die paar procent gebruikers bij wie verslaving problematisch wordt. Die zullen er altijd zijn, en liever dan ze te zien wegkwijnen in kraakpanden, hebben we als maatschappij de plicht om voor die zieken te zorgen.

Het klinkt gek, een overheid die drugs legaliseert én de verkoop ervan organiseert, maar de gedachte moet verleidelijk klinken. Gedaan met bendeoorlogen, gedaan met het inzetten van een volledige politiemacht om drie straatdealers op te pakken, gedaan met overvolle gevangenissen, gedaan met een volledige zwarte economie die volgens bescheiden schattingen een paar miljard euro waard is.

Praktisch onhaalbaar?

België voert al jaren met trots promotie voor de harddrug alcohol, we beschouwen ons bier zelfs als nationaal erfgoed, dus de know how hebben we al. Nu zonder hypocrisie toepassen op de rest van de narcotica.