Wopkes parlementaire vuurdoop in kwestie Omtzigt bepaalt toekomst CDA
Nu de messen op het Binnenhof worden geslepen in afwachting van het Kamerdebat over de kwestie Pieter Omtzigt, wacht CDA-leider Wopke Hoekstra de vuurdoop als politicus. Voor het eerst zal deze zelfverklaarde ‘bestuurder’ als direct gekozen volksvertegenwoordiger in de ring staan. ‘De onderste steen moet boven komen’, zo zegt hij zelf. Blijft een overtuigend antwoord uit, dan is een scheuring binnen het CDA niet ondenkbaar, zo meent Ton F. van Dijk.
Er komt snel een Kamerdebat over de rol van verkenners Jorritsma en Ollongren. De twee bleken de afgelopen week bezig met het vinden van een ‘functie elders’ voor Pieter Omtzigt. Dit tot verbijstering van het Twentse Kamerlid zelf, die helemaal niet op zoek is naar een andere baan.
Hij is immers een bijzonder succesvolle volksvertegenwoordiger, die een week eerder nog door zo’n kleine 350.000 mensen in het parlement werd verkozen. Daarmee is Omtzigt objectief en onweerlegbaar een juweel voor de democratie.
De massale steun van zijn kiezers is vooral een beloning voor zijn rolvaste invulling van het Kamerlidmaatschap als controleur van de macht. Of zoals de gedupeerde ouders van de Toeslagenaffaire het zeggen: “Hij is onze Pieter”.
Omtzigt heeft als volksvertegenwoordiger een taakopvatting, die bij vele bewindspersonen in het kabinet Rutte III tot grote ergernis heeft geleid. Er zijn zelfs notulen van de ministerraad, waaruit blijkt dat in dit overleg met naam en toenaam over het lastige Kamerlid is gesproken.
Dit gesprek werd nadrukkelijk ook gevoerd door zijn CDA-partijgenoten Hugo de Jonge en Wopke Hoekstra. En niet bepaald in vleiende bewoording. Pieter moest worden ‘gedempt’, vonden ook de twee ministers van zijn eigen partij, zo schreef NRC eerder.
Toen Omtzigt letterlijk recht tegenover het kabinet stond en belangrijke documenten wilde hebben op basis van artikel 68 van de Grondwet, was het CDA-bewindspersoon Raymond Knops die liet weten dat het kabinet van mening was dat de gevraagde documenten niet gegeven hoefden worden, omdat de Grondwet spreekt van ‘informatie’ en niet van ‘interne documenten’.
Terecht ontplofte Omtzigt over deze houding van het kabinet en meer in het bijzonder partijgenoot Knops. Het Kamerlid was van mening dat de Grondwet met voeten werd getreden en dat door zijn eigen CDA. Hoogleraar staatsrecht, Wim Voermans, noemde de gang van zaken ‘ongrondwettelijk’ .
Terecht ontplofte Omtzigt over deze houding van het kabinet en meer in het bijzonder partijgenoot Knops
Verwijdering tussen dualist Omtzigt en zijn eigen bewindslieden was dan ook onvermijdelijk. Het leidde – geheel begrijpelijk – tot emotionele uitbarstingen van het Kamerlid, die extreem hard werkte aan een dossier dat later zou worden omschreven als een vorm van ‘ongekend onrecht’ van de overheid richting onschuldige burgers, die door de achtereenvolgende kabinetten Rutte waren geruïneerd.
Voor Omtzigt waren deze mensen geen BSN-nummers bij de belastingdienst, maar hadden ze een gezicht. Dus ja, hij was boos, en ja, hij was woedend. En dat liet hij merken ook.
Voor politici die de politieke arena vooral zien als een lange weg naar het ministerschap, dat alleen verkregen kan worden door absolute loyaliteit aan de macht, is het menstype Omtzigt moeilijk te duiden. Voor hen is Pieter Omtzigt een complexe figuur, die vooral wordt gedoogd, ook door belangrijke krachten in zijn eigen partij.
Prominenten wijzen stilletjes en wanneer het niet door iedereen wordt gehoord op zijn psychische gesteldheid. Omtzigt wordt zonder enige vorm van deskundigheid soms zelfs een ‘ziektebeeld’ toegeschreven, ook binnen zijn eigen CDA.
Geluiden die relatief breed werden gedeeld ook met potentiële coalitiepartners. Niet heel vreemd, dat die zich nu afvragen of er met ‘Omtzigts CDA’ wel te regeren valt.
Wat als CDA-leider Hoekstra in het nieuwe kabinet minister wordt en zijn tweede man, de lastige Omtzigt, fractievoorzitter? Kunnen ze dan wel op de traditioneel sterke middenpartij rekenen als het erop aankomt?
Het zaadje was dus al langer geplant en kwam de afgelopen week tot leven in de notitie die verkenner Ollongren ongewild deelde met het volk: ‘Positie Omtzigt, functie elders’ legde de ANP fotograaf meedogenloos vast.
Het zaadje was dus al langer geplant en kwam de afgelopen week tot leven in de notitie die verkenner Ollongren ongewild deelde met het volk
Het kabinet Rutte IV viel zo al bijna voor het tot stand kwam. Niet in de laatste plaats omdat de verkenners halsoverkop ontslag namen in de kennelijke hoop geen uitleg te hoeven verschaffen aan het parlement.
Iets dat werd bevestigd door demissionair premier en VVD-leider Rutte, die liet weten dat over de zaak Omtzigt na het heengaan van Ollongren en Jorritsma ‘natuurlijk’ niets meer te zeggen viel. De verontwaardiging over zoveel dedain voor het parlement was groot.
En zo stak Rutte eigenhandig de lont in het kruitvat en zorgde hij er mede voor dat er deze week alsnog een ongekend spannend Kamerdebat gaat komen.
“De onderste steen moet boven”, liet CDA-leider Wopke Hoekstra vechtlustig weten. En met die houding van een beoogde coalitiepartner staat er opeens heel veel op het spel.
Waar de meeste andere partijen na het uiten van hun verontwaardiging belang hebben bij hernieuwde rust, er moet immers een regering worden gevormd, is de positie van Hoekstra ingewikkelder dan dat.
Ook hij wil natuurlijk van de kwestie af, maar in zijn geval heeft hij niet alleen te maken met een debat voor de bühne, bedoeld om politiek te kapitaliseren en vervolgens over te gaan tot business as usual met het oog op regeringsdeelname.
Hoekstra moet namelijk na afloop van het debat aan Pieter Omtzigt uitleggen hoe zijn naam in het formatiedocument terecht kwam en waarom er mensen waren die het idee hadden dat Omtzigt op zoek was naar een andere baan.
Blijft een geloofwaardig antwoord uit, dan kan een CDA waarvan Omtzigt deel uit maakt eigenlijk niet verder praten over deelname aan een coalitie met VVD en D66 zonder dat het scenario van een afsplitsing door Omtzigt op tafel komt.
Blijft een geloofwaardig antwoord uit, dan kan het CDA waarvan Omtzigt deel uit maakt eigenlijk niet verder praten over deelname aan een coalitie
Hoekstra moet dus aan de bak om het CDA bijeen te houden en daarvoor zal hij genadeloos moeten zijn naar zowel de verkenners van VVD en D66 als mogelijk ook de beoogde samenwerkingspartners Kaag en Rutte persoonlijk. Als er écht ruzie komt, lijkt een coalitie met het CDA verder weg dan ooit.
Pikant: het is de eerste keer dat Wopke Hoekstra – meer bestuurder dan politicus – een debat voert als direct gekozen volksvertegenwoordiger in de Tweede Kamer. Dat vraagt veel politieke behendigheid. Hij doet er goed aan zich beter voor te bereiden dan hij deed bij de recente lijsttrekkersdebatten, waar hij veelal matig geprepareerd overkwam.
