Hans Smolders (FvD) heeft drie politieke functies: is dat wel wenselijk?
Hans Smolders is sinds kort Tweede Kamerlid voor Forum voor Democratie, maar vervult ook functies als Provinciale Statenlid in Noord-Brabant en als gemeenteraadslid in Tilburg. Is dat vanuit staatsrechtelijk en praktisch oogpunt wel wenselijk?
Schattingen van de gemiddelde werkweek van Kamerleden lopen uiteen van vijftig tot soms wel tachtig uur. Exemplarisch voor de werklast is de 1,5 FTE aan ondersteuning die Kamerleden ontvangen; een indicatie dat de baan met recht als fulltime gezien kan worden. Bovendien wees onderzoek van Binnenlands Bestuur uit dat een Statenlid gemiddeld 22 uur per week kwijt is. Tegelijkertijd liet Raadsleden.nl zien dat een gemiddelde werkweek van een raadslid in een middelgrote stad ook 25 uur per week kost, met als kanttekening dat oppositieleden zelfs iets méér tijd kwijt zijn dan coalitieraadsleden. Dat cumulatieve urenaantal (minimaal 97 uur per week) klinkt toch als wat te veel van het goede voor één persoon. Overlap van vergaderingen is niet eens het grootste probleem; de zichtbaarheid voor burgers, signalering van knelpunten en het inlezen op stukken raakt door het combineren van die drie politieke functies ook in het gedrang.
BNR Nieuwsradio stelde zijn verschillende functies aan de kaak tijdens een telefoongesprek met Smolders. Zijn repliek was vastberaden. Het is een win-win situatie, zei hij. Hij beschikt over ‘voelhorens’ en hij bevindt zich ‘in de haarvaten van de samenleving’, in tegenstelling tot de technocraten die de Toeslagenaffaire op hun geweten hebben. Toen de focus werd verlegd naar de stapeling aan vergoedingen, sloeg de sfeer om. “Jullie willen altijd het negatieve”, zei hij op de radio, “ik doe het uit mijn hart voor Nederland.” Ook in een recent artikel van Brabants Dagblad reageerde hij zelfverzekerd: “Ik ben financieel onafhankelijk. Ik zou het ook doen al zou ik er niks voor krijgen.” Hij zei verder voorlopig niet van plan te zijn om een van de drie functies op te geven.
Abboneer op een lidmaadschap
Flinke korting op een digitaal jaarabonnement
Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)
Word abonneeSmolders loopt al lang mee in de politiek. Na een kortstondige periode bij Leefbaar Nederland sloot hij zich aan bij de Lijst Pim Fortuyn. In aanloop naar de verkiezingen van 2002 diende hij als chauffeur van Pim Fortuyn. Hij was aanwezig bij de moord op de naamgever van zijn partij en was direct betrokken bij de arrestatie van de dader. Na de verkiezingen kwam hij in de Tweede Kamer. Het bleef bij een kortstondige periode, na de Tweede Kamerverkiezingen van 2003 keerde hij niet terug in de Kamer. Na wat politieke omzwervingen stichtte hij in 2006 zijn eigen politieke partij: Lijst Smolders Tilburg. Een korte stop wegens gezondheidsredenen belette niet dat Smolders in 2014 weer meedeed aan de raadsverkiezingen. In 2018 werd hij zelfs de grootste partij van Tilburg. Nadat hij zich in maart 2019 aansloot bij Forum voor Democratie, werd hij vanuit een lijstduwerspositie met voorkeursstemmen gekozen voor de Provinciale Staten van Noord-Brabant.
Er zit een verschil tussen wat juridisch-politiek kan en wat feitelijk uitvoerbaar is. Deze drie rollen combineren is absoluut godsonmogelijk, zowel fysiek als mentaal
Paulus Oerlemans, ex-fractievoorzitter GroenLinks Tilburg
Na de afgelopen verkiezingen werd hij, naast gemeenteraadslid en Statenlid, onlangs ook geïnstalleerd als Tweede Kamerlid. Navraag bij inmiddels oud-Kamervoorzitter Khadija Arib leert dat het combineren van verschillende politieke functies vanuit de Kamerreglementen niet verboden is. Ze beschouwt het als een afweging van het desbetreffende Kamerlid. Ook vanuit staatsrechtelijk perspectief is het toegestaan om politieke functies te combineren. Parlementair historicus Bert van den Braak: “Het is toegestaan vanuit het staatsrecht, nu komt het echter bijna niet meer voor. Bij de meeste partijen is het ongebruikelijk en bijna verboden.” Een snelle blik op de nevenfuncties die Kamerleden vertolken toont aan dat het combineren van politieke functies niet bepaald vanzelfsprekend is. Het is niet voor niets dat de Kamerleden die tevens een andere politieke functie bekleden, zoals Statenlidmaatschap of raadslidmaatschap, op één hand te tellen zijn. Weliswaar combineert Annabel Nanninga haar rol als Eerste Kamerlid met een functie in de Provinciale Staten van Noord-Holland en de Amsterdamse gemeenteraad, maar dat is bij die part-time functies een stuk beter te verenigen.
Over de praktische haalbaarheid en wenselijkheid van de combinatie van deze drie politieke baantjes bestaat gerede twijfel. Paulus Oerlemans, ex-fractievoorzitter van GroenLinks in de Tilburgse gemeenteraad en dus oud-collega van Smolders, duidt het kernachtig: “Er zit een verschil tussen wat juridisch-politiek kan en wat feitelijk uitvoerbaar is. Deze drie rollen combineren is absoluut godsonmogelijk, zowel fysiek als mentaal.” Van den Braak beaamt dat: “Dit is praktisch bijzonder onhandig en in principe niet te doen.” Vooral ook omdat de functies deels bestaan uit het tot dienst staan van de bevolking. Dat vergt kennis, inzicht en ervaring die enkel op te doen zijn met fulltime inzet. Onderzoeksjournalist Chris Aalberts gaat nog een stap verder: “Het is een bespottelijke toestand. Hoezeer wil je jezelf in de problemen brengen, zou mijn stelling zijn.” Het volk vertegenwoordigen bestaat volgens hem uit meer dan enkel vaste vergadermomenten, zoals werkbezoeken en overleg met andere fracties. Anders is het simpelweg onmogelijk om resultaat voor kiezers te behalen.Oerlemans: “Hij zegt in feite in zowel gemeente als provincie niets te gaan doen, enkel zijn naam te lenen en officieel aanwezig te zijn.”
Tot slot de vraag: waarom is ervoor gekozen om die drie functies te combineren? Het lijkt geen keuze uit weelde, maar slechts een noodoplossing, zegt Van den Braak. “Je ziet het bij nieuwe partijen die moeite hebben om mensen beschikbaar te krijgen.” Chris Aalberts borduurt daarop voort en noemt twee extra redenen waarom specifiek Forum-politici op meerdere fronten worden ingezet: “In de eerste plaats is er een gebrek aan mensen. Daarnaast is er een gebrek aan vertrouwen. Het is geen aanbeveling op je CV en het vervolg van je carrière om voor die partij de politiek in te gaan. Dat maakt het moeilijk om de juiste, bekwame mensen te vinden.”
