Tot nu toe was de centrale gedachte van coronaminister Hugo (‘ik had het voor geen goud willen missen’) de Jonge, dat we ons een ‘weg uit de crisis zouden prikken’. Al Hugo’s ballen werden gezet op het massaal vaccineren van de bevolking. Doel was onder meer om zo een vaccinatiegraad van rond de 85% te bereiken. 

Dat zou volgens de modelleurs van het RIVM genoeg moeten zijn voor een vorm van kudde-immuniteit, als gevolg waarvan ‘het virus’ (steevast door De Jonge uitgesproken alsof het over menselijke eigenschappen beschikt) zou uitdoven. Probleem opgelost, crisis voorbij.

Maar het liep anders. De beoogde hoge vaccinatiegraad werd in de zomer van 2021 bereikt, maar leidde niet tot een oplossing. Belangrijkste reden: ook gevaccineerden blijken het virus te verspreiden. 

Daarnaast gooien nieuwe agressieve mutaties roet in het eten en gaan deze gewoon door met het besmetten van ongevaccineerden én kwetsbare – veelal oudere – gevaccineerden.

Gevolg: de ziekenhuizen lopen weer vol, de IC’s raken overbevolkt en code zwart, waarbij doodzieke en naar adem happende mensen naar huis worden gestuurd met een morfinepomp om dood te gaan, is binnen handbereik. Nog een dag of tien dan is het zover, voorspelde IC-baas Diederik Gommers vorige week. 

We zitten weer vuistdiep in de crisis. En een échte uitweg lijkt er vooralsnog niet te zijn, als we de wanhoop in de zwart omrande ogen van verantwoordelijk minister De Jonge goed interpreteren.

Evident is dat het enorm zou helpen wanneer de Nederlanders die zich tot nu toe niet hebben laten vaccineren zich wel zouden laten prikken. Bij zo goed als volledige vaccinatie zouden we op dit moment spreken van een beheersbare crisis. 

Het is heel goed denkbaar dat binnen een week vanaf nu, de eerste doodzieke mensen naar huis worden gestuurd wegens gebrek aan zorgcapaciteit en zullen overlijden

Dit beeld verdient sterk de voorkeur boven de nu realistische angstscenario’s, waarbij ernstige zieke patiënten omringd door wanhopige familieleden doodgaan in de overvolle gangen van het ziekenhuis. Artsen, verpleegkundigen en medische infrastructuur beschermd door zwaarbewapende militairen. Beelden die ons land definitief zullen veranderen en mogelijk op iets langere termijn de huidige politieke elite zal decimeren.

De crisis draait naast (te) beperkte zorgcapaciteit om het recht van het individu om zich niet te laten vaccineren. Het zelfbeschikkingsrecht vormt een kernwaarde in onze samenleving, zeker waar het gaat om onze lichamelijke integriteit. Geen enkele overheid kan ons verplichten ‘iets’ in ons lichaam te spuiten, zo is de gedachte.

Het zelfbeschikkingsrecht waar vele vaccinweigeraars zich op beroepen is deels ingegeven door populistische politici, die er een eigen agenda op na houden. Maar laten we omwille van de discussie aannemen dat er goede argumenten zijn om een vaccin dat aantoonbaar beschermt tegen een dodelijke ziekte, desondanks niet te nemen. 

Een van de redenen zou kunnen zijn, dat de lange termijn gezondheidseffecten niet duidelijk zijn. Stel over vijf jaar blijkt het vaccin levensbedreigende bijwerkingen te hebben? Er zijn geen aanwijzingen voor, maar niemand kan garanties geven op dit punt.

Je hoeft dus geen ‘wappie’ te zijn om terughoudend te reageren op de prikwens van Hugo de Jonge. Je kunt daar je redenen voor hebben en je beroepen op je recht om te beschikken over je eigen lichaam. En onder normale omstandigheden dienen we daar met respect over te spreken. 

Maar met code zwart in het vooruitzicht, schuiven de panelen. Want het is heel goed denkbaar dat binnen een week vanaf nu, de eerste doodzieke mensen naar huis worden gestuurd wegens gebrek aan zorgcapaciteit en zullen overlijden. 

Gezonde mensen, die een ernstig verkeersongeluk krijgen, maar voor wie na loting volgens de triagenormen, geen IC-bed beschikbaar is. Waarom? Omdat daar een patiënt ligt die zich eerder beriep op z’n zelfbeschikkingsrecht om zich niet te laten vaccineren en daardoor nu in comateuze buikligging ligt te vechten voor z’n leven. 

Het is duidelijk wat code zwart betekent: het zelfbeschikkingsrecht van niet-gevaccineerden komt nu in conflict met het recht op leven van de hierboven beschreven patiëntengroep, die buiten enige schuld een levensbedreigende ziekte doormaakt en zonder IC-bed en adequate zorg zal komen te overlijden

Een gevecht dat zomaar drie weken kan duren. En dat zijn 21 kostbare IC-dagen voor slachtoffers van verkeersongelukken die doorgaan veel korter gebruik hoeven te maken van de gastvrijheid en goede zorgen van Diederik Gommers en de zijnen.

Datzelfde geldt overigens ook voor patiënten met erfelijke vormen van kanker en andere levensbedreigende kritieke ziektes. Denk aan een acute darmperforatie – zoals mijzelf overkwam – die bij niet ingrijpen binnen 24 uur veelal dodelijk is. Ziektes waar je niet voor kiest en die niets met leefstijl te maken hebben, maar die je overkomen. Die eerste nacht op de IC was de langste in mijn leven.

Het is duidelijk wat code zwart betekent: het zelfbeschikkingsrecht van niet-gevaccineerden komt nu in conflict met het recht op leven van de hierboven beschreven patiëntengroep, die buiten enige schuld een levensbedreigende ziekte doormaakt en zonder IC-bed en adequate zorg zal komen te overlijden.

En dat roept een cruciale en spoedig te beantwoorden politieke vraag op: welk recht moet dan zwaarder wegen? Dat van een vaccinweigeraar of dat van de patiënt met een ernstige sepsis als gevolg van een gescheurde darm, die onmiddellijk levensreddende chirurgie behoeft? Zonder IC-bed – nog niet eens heel lang geleden – had ik dit stukje nu niet kunnen schrijven.

In onze polderdemocratie zijn politici gewend de kool en de geit te sparen. Politiek is in ons rijke land primair een verdelingsvraagstuk van welvaart, minder van schaarste en al helemaal niet van leven of dood, zoals nu het geval is. 

De beelden van wanhopige familieleden op de stoep van het ziekenhuis – en échte mensen die écht doodgaan – zullen onvermijdelijk hun werk doen. Het argument zal zijn dat niemand het recht heeft om zich niet te laten vaccineren als dit betekent dat andere, onschuldige, mensen overlijden als gevolg van dit principe

Politici zijn niet van nature geëquipeerd dergelijke zwaarwegende keuzes te maken. Maar nu is het moment gekomen dat dit wel nodig is. Wie of wat krijgt hun steun? Het zelfbeschikkingsrecht van de Baudetista of de kankerpatiënt getroffen door het lot, zonder enige schuld?

Het antwoord zal mogelijk sneller komen dan verwacht. Indien volgende week de eerste doodzieke niet-covid patiënt met een morfinepomp wordt weggestuurd bij het ziekenhuis om onnodig te overlijden en de camera’s van Nieuwsuur dit minutieus in beeld brengen, zal het draagvlak voor gedwongen vaccinatie toe nemen. Dezelfde politici die zich op dit moment nog laten leiden door een minderheid die opkomt voor het zelfbeschikkingsrecht, ook als dat ten koste van anderen gaat, zullen de enorme druk voelen om een vaccinatieplicht in te voeren.

De beelden van wanhopige familieleden op de stoep van het ziekenhuis – en échte mensen die écht doodgaan – zullen onvermijdelijk hun werk doen. Het argument zal zijn dat niemand het recht heeft om zich niet te laten vaccineren als dit betekent dat andere, onschuldige, mensen overlijden als gevolg van dit principe.