Het is deze maand precies vijftig jaar geleden dat Martin Cooper, directeur research en development van Motorola, vanaf 6th Avenue in New York het eerste mobiele telefoongesprek ter wereld voerde. Het drie kilo wegende gevaarte dat hij daarbij gebruikte had weinig weg van de huidige kleine en platte smartphones. En die apparaten gebruiken we inmiddels voor veel meer dan telefoneren. 

Door de mogelijkheid om verbinding te maken met bedrijfsnetwerken en virtueel te vergaderen heb je het kantoor 24 uur per dag in je broekzak, maar sta je zelf ook non-stop ter beschikking van je werk. Uit onderzoek blijkt dat mensen bijna honderd keer per dag op hun telefoon kijken en in totaal dagelijks tweeënhalf uur naar het kleine schermpje turen. En de mogelijkheden die het apparaatje biedt dijen telkens uit met steeds weer nieuwe apps. Een gemiddelde telefoongebruiker heeft ongeveer 25 verschillende apps. 

Een bijzondere categorie hiervan vormen de gezondheidsapps. Inmiddels bestaan er een kleine 200.000 apps van dit type. Sommige mensen zijn daaraan verslaafd en volgen vrijwel continu hun hartslag, bloeddruk, zweetproductie, zuurstofspanning in het bloed, lichaamstemperatuur, glucosegehalte en ademhalingspatroon via de smartphone en daaraan verbonden parafernalia zoals de smartwatch of huidsensoren. De gemiddelde intensive care monitort minder waarden bij een patiënt dan deze meestal fitte maar neurotische gezondheidsfreaks in real time bij zichzelf bijhouden. Vervolgens verbinden ze er allemaal flauwekulconclusies of ingebeelde ziektes aan, waarvoor ze niet zelden medische hulp of advies inroepen. 

Met enige regelmaat verschijnen deze overbezorgde types op mijn spreekuur omdat ze ongerust zijn over een ‘onregelmatige lichaamstemperatuur’, die dan varieert van 37,0 tot 37,3 graden Celsius, of schommelingen in de huidvochtigheid, ‘die toch niet normaal kunnen zijn’. 

Dat alles is natuurlijk nog tot daaraan toe en zelfs een tikje grappig, maar er zijn inmiddels ook apps die (dikwijls voor een pittige prijs) ronduit misleidend zijn. Bijvoorbeeld de Acne-app, die claimt dat het blauwe en rode licht van je schermpje bacteriën doodt en collageengroei stimuleert, zodat je in no time van je puisten af bent. Of de Doctor Mole-app, waarmee je verdachte plekjes op je huid scant en die je dan vertelt of er een verdenking is op melanoom, een potentieel dodelijke kanker. Met een betrouwbaarheid die het opgooien van een muntje benadert. Gelukkig zijn deze dermatologische apps inmiddels niet meer toegestaan in de meeste landen. 

Een ander onzinexemplaar is de I-Dream-app, die je (op basis van het aantal keren dat je je omdraait in je slaap, in combinatie met interpretatie van je dromen) angst aanjaagt met de mededeling dat je zonder twijfel lijdt aan een ongeneeslijke kwaal. Of de Ultimeyes-app, die je zicht zou verbeteren door middel van plaatjes en spelletjes die de plasticiteit van je hersenen zouden vergroten. 

Ook zijn er talloze apps die je mentale welzijn monitoren en je daarbij van advies dienen, variërend van de Fingerprint Mood Scanner (die met een scan van je duim je gemoedstoestand bepaalt) tot de Happify-app, die met een ‘wetenschappelijk bewezen’ combinatie van positieve psychologie, mindfulness en natuurlijk een dosis rechtsdraaiende emotionele energie je vanuit een diepe depressie terstond dolgelukkig weet te maken. 

Klaarblijkelijk kunnen we zonder smartphone niet meer vaststellen of we ons opgewekt of een beetje down voelen.

En wat te denken van de Ovulation Tracker, die bepaalt wanneer je eisprong plaatsvindt en wanneer je zwanger bent, maar stiekem die gegevens ook doorspeelt naar commerciële partijen, die je dan spontaan overspoelen met reclames voor babykleertjes en kinderwagens. 

En sommige apps zijn ronduit gevaarlijk, omdat ze je bijvoorbeeld de verkeerde insulinedosering adviseren als je suikerziekte hebt, zodat je bloedsuiker gevaarlijk laag kan worden. Soms raden apps je zelfs aan om maar een flinke borrel te nemen als je somber bent en niet in slaap kunt komen. 

Het is tamelijk bizar dat niets deze charlatan-appjes in de weg staat om mensen schaamteloos in de maling te nemen, terwijl voor andere vormen van medische behandeling strenge regels en toezicht gelden. 

In een steeds meer medicaliserende wereld vinden deze bizarre nep-gezondheidsapps gretig aftrek. Klaarblijkelijk kunnen we zonder smartphone niet meer vaststellen of we ons opgewekt of een beetje down voelen. Of kunnen we de dag niet meer doorkomen zonder elk uur het vetgehalte van ons lichaam te meten of de bloeddoorstroming van de huid te monitoren. En zijn we probleemloos bereid grif geld neer te tellen voor appjes die ons ofwel vertellen wat we al weten, ofwel een broodje aap opdienen. Beter gezegd: een broodje app. 

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €4 per maand.