Iraanse toestanden in Overijssel: een geloofstwist in de polder
De stalen vuist van de aartsbisschop van Utrecht Wim Eijk heeft opnieuw toegeslagen. Boze tongen spreken zelfs al van ‘Iraanse toestanden’ in Overijssel. Wat een feest van verbroedering moest worden (een concert met muziek van componist Karl Jenkins) ontaardt in een geloofstwist die zijn weerga in de Nederlandse geschiedenis niet kent.
Vuiltje
Het leek zo’n mooi project voor rond de kerstdagen: de uitvoering van The Armed Men van componist Karl Jenkins door de plaatselijke muziekvereniging Ceacillia in Saasveld. Al een jaar lang repeteerde de muziekvereniging in het Overijsselse dorp. Er was zelfs een tachtigkoppig projectkoor bij elkaar gesprokkeld en er werden solisten ingehuurd. De concerten staan gepland voor 17 en 18 december in de plaatselijke St. Plechelmuskerk.
Tot een paar dagen geleden leek er geen vuiltje aan de Saasveldse lucht, dat is nu wel anders. Aartsbisschop Eijk heeft de uitvoering namelijk verboden. De kerkvader heeft bezwaar tegen de islamitische oproep tot gebed die deel uitmaakt van The Armed Men. Ook is hij tegen het gebruik van teksten en zinsneden uit de Mahabharata, een religieus en filosofisch epos dat aan de basis staat van het Hindoeïsme. Van Eijks perschef Zuijdwijk liet in dagblad Tubantia onlangs weten dat volgens de bisschop ‘dit niet kan in een mis in een katholieke kerk’.
Verbroedering
Opmerkelijk, want het betreft hier natuurlijk gewoon een concert. Net zoals je het requiem van Mozart als concert kunt uitvoeren. Er is ook niets nieuws onder de Saasveldse zon, want concerten met werken van meer en minder religieuze oorsprong worden wel vaker gegeven in kerken. Jenkins, die in een ver verleden deel uitmaakte van de band Soft Machine en inmiddels als gerespecteerd componist door het leven gaat, noemt The Armed Men, een ‘mis voor de vrede’. Het is inmiddels duizenden keren over de hele wereld uitgevoerd. Behalve de oorspronkelijke misdelen uit de katholieke liturgie zoals Sanctus en Kyrie bevat de partituur verwijzingen naar andere religies. En daar ligt de bisschoppelijke steen des aanstoots.
De organisatie probeerde de boel nog te sussen door, met toestemming van de componist, de uitspraak ‘Allahu Akbar‘ te vervangen door ‘Allah, Allah‘, maar het mocht vooralsnog niet baten. Sinds ze in de Plechelmus het marmeren altaar hebben gesloopt voor een mobiele variant, met het oog op toekomstig multifunctioneel gebruik van de ruimte, is het hommeles tussen de Saasvelders en de aartsbisschop en dit lijkt de welbekende druppel. De toorn van de aartsbisschop is, vooralsnog, onverbiddelijk. Inmiddels hebben zich, na alle ontstane commotie, enkele externe partijen gemeld die hun zaal ter beschikking willen stellen, maar of de Caecillianen daar gebruik van gaan maken is nog niet bekend.
Ayatollah
Erg handig is de actie van Zijne Eminentie niet. Want wat niet weet, dat niet deert. En dat geldt ook voor de bisschop zelf, want twee jaar geleden werd precies hetzelfde werk al eens in dezelfde kerk uitgevoerd zonder enig probleem en zonder landelijke media-aandacht. ‘Als we het toen hadden geweten, hadden we het ook verboden’, aldus de bisschoppelijk woordvoerder in Tubantia. Dat het verbod haaks staat op de boodschap die de baas van Eijk in Rome met een glossy videoclip uitdraagt lijkt er weinig toe te doen: de paus roept alle gelovigen van alle religies juist op om zich met elkaar te verbroederen. Eijk schept met zijn verbod, dat in de recente Nederlandse muziekgeschiedenis geen precedent kent, echter geen basis voor verbroedering en tolerantie, maar zaait tweedracht. Het getuigt van een groteske arrogantie en compleet onbegrip van wat er in de samenleving leeft. Maar ja, dat zijn we inmiddels wel gewend van katholieke kerkleiders.
Afgelopen januari spraken kopstukken uit het katholieke wereldje, zoals Onno Ruding en de bisschop van Groningen Gerard de Korte, al hun zorgen uit over de dogmatische visie en bestuursstijl van de aartsbisschop in het actualiteitenprogramma Nieuwsuur. Zo bezien is Saasveld niet meer en niet minder dan een nieuwe spijker aan het kruis van de ayatollah van bisdom Utrecht.
