Susan Smit: ‘Het mystieke is onderdeel van het aardse’
Susan Smit (50) schreef met Alles wat beweegt een historische roman over de Amerikaanse danseres Isadora Duncan. Door welke boeken, muziek en films laat de schrijfster zich inspireren?
Boeken
“Ik kom uit een eenvoudig gezin, maar er werd wel veel gelezen. De woonkamer noemden wij altijd de bibliotheek. Kranten, tijdschriften, boeken uit de bieb – mijn ouders waren altijd aan het lezen. De bibliotheek heeft mijn wereld geopend. Ik merkte door de boeken die ik las dat de wereld groter was dan Noordwijk. Ik herinner me uit die tijd twee boeken die grote indruk hebben gemaakt: Zout op mijn huid van Benoïte Groult en Het huis met de geesten van Isabel Allende. Beide boeken las ik toen ik een jaar of zestien was. Zout op mijn huid gaat over een intellectuele Parisienne die een affaire krijgt met een Bretonse zeeman. Ze zijn allebei getrouwd, maar krijgen een levenslange hartstochtelijke verhouding met elkaar. Zij is wat slimmer en wereldser dan hij, maar hij weet haar open te breken, met name op seksueel gebied. Ik vond dit boek goed vanwege de spannende thematiek, maar ook omdat er vanuit vrouwelijk perspectief over seksualiteit werd geschreven. Dat had ik nog niet vaak op deze manier gelezen; in de meeste boeken stond de mannelijke blik centraal. Het huis van de geesten las ik in diezelfde tijd, misschien iets eerder. Clara, de hoofdpersoon, staat in contact met geesten, maar dat is ondanks de titel van het boek niet de hoofdlijn van het verhaal. Bijna onnadrukkelijk komt dat aan de orde. Het appelleerde heel erg aan mijn eigen ervaringen met het bovennatuurlijke. Ik vergelijk het weleens met de stoom die uit een dampende ketel slaat: het is niet nadrukkelijk aanwezig, als je er niet gevoelig voor bent dan zie je het niet eens, maar het is er wel. Zo is dat in mijn leven ook met het bovennatuurlijke: het hoort bij mijn beleving van de realiteit. Als kind wist ik niet zo goed hoe ik daarmee moest omgaan. Ik vond het op sommige momenten misschien zelfs wel een beetje eng. Mijn moeder stelde me dan altijd gerust door te zeggen: ‘Jij bent lichaam en geest, maar zij zijn alleen geest. Dus jij bent sterker.’ In het boek wordt ook met een soort vanzelfsprekendheid getoond dat het mystieke onderdeel is van het aardse. Die boodschap gaf me veel kracht.
“Boven heb ik een leesplek en een grote boekenkast. Daarin staan de boeken die mij het meest lief zijn. Sándor Márai is een schrijver die ik vaak herlees als ik zelf even niet meer weet welke kant het uit moet met mijn boek. Voor mijn nieuwe historische roman Alles wat beweegt heb ik me onder meer gebaseerd op brieven tussen de Amerikaanse danseres Isadora Duncan en de Britse toneelvernieuwer en decorontwerper Edward Gordon Craig. Ze krijgt in 1906 een kind van hem in Noordwijk, terwijl hij getrouwd is met een ander. Als je die brieven leest, vooral die brieven van haar aan hem, dan voel je hoe die relatie in elkaar steekt en hoe herkenbaar dat soms ook is. Zij wil het liefst met hem samensmelten, maar tegelijkertijd is ze een autonome vrouw die ontzettend aan haar vrijheid is gehecht en tegen het huwelijk is. Dat ze op getrouwde mannen valt is dan ook niet zo gek: een soort veilig verlangen naar een onbereikbare man die geen aanspraak op haar maakt. Met Craig heeft ze een artistieke verwantschap. Ze denkt: wij zijn anders, voor ons gelden de wetten tussen man en vrouw niet. Nou ja, ik vind het dus heerlijk om daarin te peuteren, in die menselijke relaties, net als Márai. Ik beschrijf net als hij ook vaak expliciet wat er in de binnenwereld van een personage speelt. Nederlandse schrijvers en recensenten zweren bij het adagium show, don’t tell. Je mag niet te expliciet worden in je beschrijvingen. Doe je dat wel, dan is dat bijna een literaire misdaad. Terwijl ik dan denk: kom op, er is niets mis mee om iets te tellen, als je het maar goed doet – het moet niet onnodig uitleggerig worden.
Paywall
Wilt u dit artikel lezen? Word abonnee, vanaf slechts 5 euro per maand.
Lees onbeperkt premium artikelen met een digitaal abonnement.
Kies een lidmaatschap
