Aksie gemist

De Sixties zijn definitief voorbij. Afgelopen, Schlu, finito.

Dat lijkt een heel rare bewering, net nu het verzamelde werk van The Beatles alle verkooprecords breekt, maar zeshonderd wijze mannen en vrouwen hebben dat afgelopen zaterdagavond met elkaar afgesproken en aangezien ik niet wijzer ben, heb ik me daarbij neer te leggen.

Nooit gedacht nog eens zo’n historische avond mee te maken. Bye Bye Babyboom – Het Laatste Sixtiesfeest: ik was erbij!

Voor wie het gemist heeft – en dat is zo goed als de gehele Nederlandse bevolking – zal ik proberen deze verwarrende avond in kaart te brengen. Opdat ik zelf ook misschien begrijp waar ik ben geweest.

Daarvoor moeten we allereerst terug naar 1969, het jaar waarover The Stooges zongen: “It’s another year/For me and you/Another year/With nothing to do.” Een treurig stemmende voorspelling aan de vooravond van twaalf maanden waarin wereldwijd juist van álles gebeurde. Ga maar na: er stuiterden twee mannen over de maan, een bebaarde Beatle lag een week lang te ruften in een bed, een Rolling Stone dronk zijn eigen zwembad leeg, een Nederlandse voetbalclub bereikte de Europa Cup 1-finale (de uitslag is me als Amsterdammer helaas ontschoten), een Tsjechische student stak zichzelf in de hens, Ernie & Bert maakten hun tv-debuut en op het podium van de Amsterdamse Stadsschouwburg kreeg Willem Nijholt een tomaat voor zijn kanis.

Het is die laatste gebeurtenis die ten grondslag heeft gelegen aan Bye Bye Babyboom, hierna te noemen BBB.

De Actie Tomaat, zoals het verstoren van de voorstelling De storm van de Nederlandse Comedie door studenten van de Amsterdamse Toneelschool de geschiedenisboeken is ingegaan (hoewel babyboomers zelf liever spraken van Aksie), staat bekend als een van de ijkmomenten waarop de gevestigde orde te verstaan werd gegeven te ‘moven’. Melle Daamen, de huidige directeur van de Stadsschouwburg, vindt die revolutionaire gebeurtenis van exact veertig jaar geleden ‘niet per se iets om te vieren’, maar wel ‘iets om aandacht aan te geven’. Sterker: Veertig Jaar Aksie Tomaat was zijns inziens hét moment om schoon schip te maken. Met de Sixties. Daamen: “In toenemende mate merk ik dat het jongere deel van mijn vrienden een opvallende hekel heeft aan de zestiger jaren en zijn representanten. Mijn jonge vrienden kunnen soms nogal uitgesproken zijn. ‘Gezapige, betweterige vetzakken! Wij moeten werken voor hun pensioen!'” ‘Hun’, want Daamen zelf is geen babyboomer, maar een representant van de ‘No Future’-generatie. “Alsof dat beter klinkt.”

Vanuit dat galspuwen werd het idee voor BBB geboren: een avond waarop De Twintigers Van Toen het estafettestokje zouden overdragen aan De Twintigers Van Nu. In een totaalprogramma vol discussie, dat spreekt.

Met die wetenschap (en niet veel méér) ging ik er eens goed voor zitten, in het rode pluche van de Grote Zaal van de Stadsschouwburg, de plek waar Willem Nijholt en Ellen Vogel vier decennia geleden een halve groentewinkel naar hun hoofd geslingerd kregen.

Hoewel, halve groentewinkel… Een Poolse groentewinkel ten tijde van de Koude Oorlog ja, want bij die hele Aksie Tomaat blijkt er maar met twéé van die dingen te zijn gegooid, meldt het BBB-programmaboekje.

Twee tomaten! En daar maken we nu al veertig jaar ophef over!

Teleurgesteld zakte ik weg in mijn fauteuil, terwijl ik de introductie van Bob de Groot, trendwatcher van de Trend Experience Company, gelaten over me heen liet komen. Babyboomers moesten erg lachen om wat hij zei – en dat vond ik verdacht. Omdat ik nog zonder bril kan lezen, ontdekte ik al gauw in de kleine lettertjes van het programmaboekje dat Bob de Groot werd gespeeld door Hugo Koolschijn (1946), acteur bij Toneelgroep Amsterdam. Over de gehele avond zat dan ook Expanding Theatre geplakt, een virtueel keurmerk voor ‘grensverleggend actueel theater van Stadsschouwburg Amsterdam’. Uit de officiële statuten: “Exact veertig jaar na Aksie Tomaat en de lange hete ‘Summer of love’ liggen de Sixties onder vuur en vliegen de ‘regels zijn regels’ ons weer om de oren. (De babyboomer die deze verkeerde meervoudscontructie heeft gehanteerd zou er beter aan doen zijn schoolgeld terug te halen – MB.) Hebben de idealen van toen wat opgeleverd? Zijn de idealen van de Babyboomers dezelfde als van de Generatie I? Tijdens Bye Bye Babyboom kijkt men terug naar het roerige jaar 1969, maar richt men de blik óók op 2009. Bye Bye Babyboom is een avondvullend programma met Het Grote Gesprek over revolutie, Aksielab met wwwereldverbeteren, vrije liefdesbiecht en het laatste Sixtiesfeest.” Om de verwarring compleet te maken: met ‘Generatie I’ wordt ‘Generatie Y’ bedoeld, de huidige club twintigers. Vreemd genoeg spreken babyboomers de Y uit als een I. Maar wellicht is dat ook grensverleggend.

Voor de goede orde: ik ben zelf geen babyboomer, maar hoor net als de schouwburgdirecteur tot de No Future-generatie, ofwel de Generatie X, naar het punkband-je van Billy Idol (nou ja, dat maak ik er maar van). Mijn aksie-referentiekader ligt ruim een decennium later dan dat van de tomatengooiers van weleer. Voor mij geen Maagdenhuisbezetting, Provo’s en Bob Dylan, maar kroningsrellen, krakers en U.K. Subs. Dat impliceert tevens dat ik nóg veel minder heb met de belevingswereld van de twintigers van nu. Ergo: bij BBB was ik op een manifestatie waarvoor ik zowel te jong als te oud was. Probeer dan je kop er nog maar eens bij te houden.

Er werd gediscussieerd, tijdens BBB. Veel gediscussieerd. In hoekjes – en op zitzakken. Wel tien verschillende hoekjes die tegelijkertijd waren bezet, zodat je negen keer de kans kreeg om iets te missen. Stond ik in de propvolle en bloedhete Pleinfoyer gebiologeerd te kijken naar het overhemd van Freek de Jonge, dat ter hoogte van de oksels zweetplekken bevatte ter grootte van de Westeinder Plassen, bleek er tegelijkertijd op het Marnixtrappenhuis een geweldige Werkteater-workshop onder leiding van Shireen Strooker te zijn. Aksie gemist! En terwijl ik op het podium van de Grote Zaal mijn blik maar niet kon afhouden van het Oboema-kapsel van de hevig tegen ‘burgermannetjes’ fulminerende Elsbeth Etty, had ik op het Gijsbrechtbordes moeten zitten, waar onder leiding van seksuologe Maria Schopman de Vrije Liefdesbiecht over de tong ging.

Maar nee, ik stond anno 2009 gewoon weer naar het retrogelul van Roel van Duijn te luisteren. In de Koninklijke Foyer legde Opa Provo, voor de gelegenheid in een smetteloos wit James Last-jasje gestoken, de jeugd van tegenwoordig nog eens uit wat hem in die roerige Aksiejaren allemaal had gedreven. Tegen ondervrager Sywert van Lienden (19): “De atoombom werd gemeengoed en die bom kwam ook naar Nederland. Ik had het idee dat er verzet moest komen. Ik provoceerde met als doel de gevestigde orde tegen de schenen te schoppen. Heb je weleens gehoord van de happenings bij het Lieverdje? Die werden uit elkaar geslagen door een grote politiemacht. Laatst hebben we er nog eens eentje gehouden, toen de organisator van vroeger, Robert Jasper Grootveld, was overleden. Toen stond er nog maar één politieagent – en die deed gewoon mee. Er is dus wel degelijk iets veranderd.”

De ondervraging van Van Duijn was in het kader van een estafette, waarbij de geïnterviewde voor een volgende sessie de hoedanigheid van interviewer kreeg. Voor het aansluitende part moest de ex-kabouter een gesprek voeren met twintiger Jihad Alariachi, een van de drie Meiden van Halal. Van Duijn, duidelijk onvoorbereid: “Ik hou er niet van om heel veel vrouwen met zwarte en grijze hoofddoekjes bij elkaar te zien, maar die groene van jou vind ik wel leuk.”

Jihad: “Ik dacht dat we het over de jaren zestig gingen hebben.”

Toen werd het voor mij tijd om ‘Aksie!’ te schreeuwen. Tegen de barjuffrouw.

Klapstuk van BBB zou het afsluitende dansfeest op het podium van de Grote Zaal moeten zijn. Uit de folder: “Eindelijk dansen met blote voeten op het podium van het mooiste theater van het land. DJ’s Alex van Oostrom en Luca Cueni draaien de jaren zestig aan 2009, ontaardend in een ware battle. Voeten van de vloer of chillen op de barricade, zó 2009.” Misschien was ik op het verkeerde feest, maar wat ik zag waren krampachtig bewegende vijftigplussers onder draaiende discobollen, bekken trekkend op Funkin’ For Jamaica van Tom Browne en Billie Jean van Michael Jackson, platen uit respectievelijk 1981 en 1983. Ik keek het hoofdschuddend aan vanaf mijn strategische plek aan de bar, en was blij voor de babyboomers. Blij dat ik geen tomaat op zak had.

Geheel conform de eisen van het experimentele theater verliet ik met een hoofd vol vraagtekens de Stadsschouwburg. Bye Bye Babyboomers, zonder jullie wordt het nooit meer hetzelfde! En als er afscheid moet worden genomen van de Generatie X, dan hoor ik het wel.