Kinderen eerst
Het AMC overweegt het invriezen van eicellen als dienstverlening aan vrouwen die vrezen dat ze niet op tijd aan de man zullen raken om langs natuurlijke wijze zwanger te worden. Het ingevroren genetisch materiaal geeft vrouwen respijt om de ware jakob tegen te komen. Met behulp van zijn sperma en ivf kunnen ze dan alsnog een kind krijgen. Eicelinvriezing gebeurt nu nog alleen op medische gronden: bij vrouwen die kanker hebben, om hun voortplantingsmogelijkheden voor een later tijdstip veilig te stellen.
Sommige gynaecologen bepleiten het invriezen van eicellen als een standaardoptie voor jonge vrouwen in hun jaren twintig. Dit zou hun alle vrijheid bieden om aan hun carrière te werken zonder dat ze zich opgejaagd hoeven te voelen. De vrouwelijke vruchtbaarheid begint al vanaf de dertig terug te lopen en na het 35ste gaat het zelfs vrij snel bergafwaarts.
Het toepassen van deze technologie om sociale redenen zou de voortplanting nog veel verder medicaliseren dan nu al het geval is. Je moet er toch niet aan denken, als vrouw van halverwege de twintig, dat je je bij het ziekenhuis zou moeten vervoegen voor een onprettige eicelextractie, zodat je het zaakje tien, vijftien jaar later weer kan laten ontdooien wanneer het tijd wordt voor huisje-boompje-beestje. Geen enkele vrouw kan haar leven op die manier plannen, en dat mag ook van niemand worden verwacht.
Politieke partijen reageerden afwijzend op het idee van eicelinvriezing op sociale gronden. Daar hoefden nauwelijks inhoudelijke argumenten aan te pas te komen, want het punt van de kosten is al zwaar genoeg. Het is niet erg realistisch om dergelijke peperdure procedures (hormoonbehandeling, eicellen eruithalen, bewaren, ivf of ICSI, plus alle medisch-specialistische begeleiding) op het conto van de maatschappij te schuiven, dus áls de technologie zal worden toegepast, zullen gegadigden vooralsnog zelf moeten betalen.
Wat overigens niet wegneemt dat er wel degelijk serieuze voortplantingsproblemen bestaan. Vrouwen krijgen hun eerste kind op steeds latere leeftijd. Steeds meer vrouwen doen een beroep op de gezondheidszorg om zwanger te worden. Aan tien procent van de huidige geboortes ligt ivf ten grondslag. Je zou verwachten dat politici zich zorgen maken over dit maatschappelijk probleem, al was het maar vanwege de kosten, maar de discussie die deze weken wordt gevoerd gaat over de wenselijkheid en haalbaarheid van quota voor vrouwen in topfuncties.
Hoe relevant zijn die streefcijfers eigenlijk in verhouding tot de voortplantingspro- blematiek? Ik ken heel wat ambitieuze vrouwen met fijne carrières, al dan niet met kinderen, maar ik kom nooit iemand tegen die zegt dat ze van nog verder stijgen wordt weerhouden wegens haar sekse. Nooit zit er iemand tegen mij te klagen over gefnuikte topfunctie-ambities en seksediscrimina- tie. Daarentegen ken ik genoeg vrouwen die de grootste moeite hebben gehad om op gevorderde leeftijd alsnog zwanger te worden, vrouwen bij wie het tot hun spijt niet gelukt is, vrouwen die dan maar in hun eentje moeder zijn geworden en vrouwen die graag een groter gezin had willen hebben, in plaats van de een of twee kinderen die ze kregen. Quota voor topvrouwen is een abstract-ideologische kwestie, het voortplantingsprobleem is concreet en actueel, iets waar tienduizenden vrouwen nu en in de nabije toekomst tegenaan lopen.
Eicelinvriezing is een technologische en extreem dure oplossing voor een probleem dat zich op veel minder grote schaal zou voordoen als vrouwen eerder aan gezinsvorming zouden beginnen. De sfeer is er op dit moment niet naar dat een hoogopgeleide vrouw van 25 zich met voortplanting bezighoudt. Andere preoccupaties overheersen. Investeren in carrière wordt vaak als reden gegeven waarom jonge vrouwen het moederschap uitstellen. Eerst de goede baan en het geschikte huis, om maar te zwijgen van de geschikte partner. Maar ik betwijfel of vrouwen echt zo planmatig denken. Voor het overgrote deel van de vrouwen (en de mannen trouwens ook) is het leven na het voltooien van de opleiding gewoon een voortzetting van de vrijheid-blijheid studentenjaren, met meer financiële middelen. Ze zouden ervan doordrongen moeten worden dat die vrijheid schijn is. Door stimuleringsmaatregelen voor jong moederschap en het scheppen van betere randvoorwaarden kan de overheid zowel leed voorkomen als kosten besparen. Met die carrière komt het later wel in orde. Daarvoor heeft een vrouw haar hele leven de tijd. Voor kinderen krijgen niet.
