Knieval voor de pers

‘Ik had het, en nu ben ik het.” Historische woorden van Rupert Murdoch tijdens de hoorzitting in het Engelse Lagerhuis. Onderwerp was News of the World, de krant die in opspraak kwam door afluisterschandalen en waar binnen no time door de grote baas zelf de stekker uit werd getrokken. News of the World werd inderdaad zelf wereldnieuws. De eurocrisis verdween er door van de voorpagina’s. En de honger in Afrika kreeg al helemaal minder aandacht.

Daarmee werd meteen het bewijs geleverd dat soaps en spanning het – ook in de Nederlandse kranten – steeds meer winnen van het andere nieuws. Maar goed, in vergelijking met Engeland hebben we in Nederland weinig te klagen over de kranten. We kennen natuurlijk de roddelbladen, en De Telegraaf geeft ons daar regelmatig het nodige van mee, maar tabloids zoals in Engeland zijn bij ons onbekend.

Ik denk dat het Engelse koningshuis jaloers is op het Huis van Oranje. Het is prins Willem-Alexander en prinses Máxima toch maar mooi gelukt om vaste fotomomenten af te spreken en daarmee grotendeels gevrijwaard te zijn van de paparazzi tijdens de rest van hun vakanties.

Ook in het privéleven van politici wordt – een enkele uitzondering daargelaten – volstrekt niet zo gespit als in Engeland. En wat er over voetbalstellen als Wesley en Yolanthe wordt gezegd en geschreven, is nog mild vergeleken bij de voetballers in Engeland. Ook hierin toont zich misschien het Nederlandse poldermodel: het land van de gematigdheid. Daar mogen we ons gelukkig mee prijzen.

Dit ontslaat ons echter niet van de plicht om ook in eigen land kritisch te blijven kijken naar de rol van de media en de invloed die media hebben op de politiek, en omgekeerd. Ook in eigen land beheerst de waan van de dag meer en meer de politieke agenda. En wie dan in december de jaaroverzichten bekijkt, beseft geregeld dat wat zo belangrijk leek al snel geen aandacht meer kreeg of waard was.

In al het geweld rond News of the World kreeg een kleiner bericht in de kranten over de Nederlandse politiek en de media eigenlijk geen aandacht. Ik heb het dan over de embargoregeling, een jaarlijks terugkerende discussie aan het Binnenhof over de vertrouwelijkheid van de Prinsjesdagstukken.

De afgelopen jaren bleek de afspraak met de pers rond vertrouwelijkheid steeds slechter te handhaven. Enerzijds doordat kranten de verklaring niet meer wensten te ondertekenen en anderzijds doordat Frits Wester van RTL er jaar in jaar uit in slaagde om de stukken op een of andere manier te pakken te krijgen.

Aan de andere kant was er de klacht van de Kamerfracties die meenden dat ze de stukken te laat kregen om nog fatsoenlijk de Algemene Beschouwingen voor te bereiden. Als compromis gingen de stukken dan wel naar de fractievoorzitters en draaiden vervolgens de kopieerapparaten aan het Binnenhof overuren. Aanleiding voor de embargoregeling is dat de regering pas op Prinsjesdag, bij monde van de koningin, haar plannen bekend wil maken. De Troonrede mag geen aaneenrijging worden van oud nieuws. Het heeft dus ook te maken met respect voor het koningshuis. Met de nieuwe regeling wordt niet alleen dat respect opgeofferd, maar geeft bovendien de politiek haar primaat uit handen.

De pers krijgt namelijk de vrijheid om al over de stukken te schrijven vóórdat de Troonrede wordt uitgesproken, maar van de politici in de Kamer wordt verwacht dat zij erover zwijgen tot na dat moment. Ik noem dat de omgekeerde wereld.

Het mag zo zijn dat we – in vergelijking met Engeland – weinig te klagen hebben over de media, maar deze knieval voor de pers – terwijl de Kamer het slot op de mond krijgt – lijkt mij wat te veel van het goede. Ik voorspel dat kranten en tv-rubrieken gaan grossieren in anonieme bronnen op basis waarvan de mening van de fracties bekend wordt. Als je dan toch het respect voor de koningin laat varen, wees dan zo slim om jezelf als politiek niet op achterstand te zetten.