Leugenaar
In zijn voorwoord bij een bloemlezing van Karel van het Reve schreef Arnon Grunberg dat je een echt goede schrijver herkent aan de kwaliteit van zijn gelegenheidsstukken, ‘bijvoorbeeld (-) een voorwoord bij een gedichtenbundel van een hier nog onbekende Russische dichter’. Ook bij Brieven aan Esther schreef Grunberg een voorwoord. Alleen het voorwoord maakt de uitgave al de moeite waard. Brieven aan Esther is een bundeling brieven die Grunberg van juli 1992 tot september 1993 aan Esther Krop schreef. Zijn romandebuut Blauwe maandagen verscheen enkele maanden later. Krop heeft het boekje zelf ontworpen en uitgegeven.
De eerste brief – een paar regels lang – is nog vriendelijk en bewonderend van toon. Maar binnen een paar brieven wordt de dan 22-jarige Grunberg kritisch, hard en beledigend. Krops antwoorden zijn niet bijgevoegd, maar Grunberg haalt ze geregeld aan. Krop stribbelt wat tegen, kunnen we daaruit afleiden.
Olie op het vuur.
Herhaaldelijk zegt Grunberg dat hij veel liegt. Dat hij zijn hele leven bij elkaar heeft gelogen. Dat zal best, maar een van de dingen die Brieven aan Esther tot zo’n interessante bundel maken, is Grunbergs schijnbare eerlijkheid. Esther krijgt ervan langs, maar hij spaart zichzelf ook niet bepaald. En hij is ook niet te beroerd om af en toe zijn genialiteit te benadrukken.
Welke toon de jonge Grunberg ook aanslaat – wanhopig, kritisch, spottend, zoekend – telkens weer valt op hoe serieus hij is. Hoe serieus hij het schrijven neemt. “Ik ben woedend over mijn lot en woedend over mijn leven omdat het onvolmaakt is, omdat misschien alleen de dood het zou kunnen volmaken, en door te schrijven probeer ik iets daarvan te vervolmaken voordat het niet meer kan.”
Die zin is ook qua stijl kenmerkend voor de brieven, en misschien wel kenmerkend voor Grunbergs stijl in die periode: repetitief, vloeiend, bijna alsof het toneelteksten zijn. Op plekken waar je dat niet zou verwachten, slaat hij de komma’s over, wat zijn zinnen een uniek, natuurlijk ritme geeft. Ze lijken geschreven om hardop te worden voorgelezen.
“Of er reden is mij te schamen voor deze brieven mag de lezer bepalen,” zegt Grunberg in zijn voorwoord. Geenszins, vindt deze lezer.
Arnon Grunberg: Brieven aan Esther. De Vrije Uitgevers, €13,50. Ook verkrijgbaar via ako.nl.
