Filosoof De Mul: ‘Fortuyn had moord aan zichzelf te danken’
Filosoof Jos de Mul sluit niet uit dat Pim Fortuyn de moord aan zichzelf heeft te danken. Dat doet denken aan wat Malcolm X over de moord op John F. Kennedy zei. “The chickens coming home to roost.”
De Mul, hoogleraar filosofie aan de Erasmus Universiteit, schreef eerder het boek Paniek in de Polder en sprak woensdag de Rotterdam Lezing uit. Daaraan voorafgaand ontstond een klein relletje: Marco Pastors – hij zou als co-referent een reactie geven op de lezing – boycotte de bijeenkomst. “Het is prima om Fortuyn de maat te nemen maar in een week waarin hij herdacht wordt, moet dat wel met enig respect gebeuren.”
De Mul zegt in zijn lezing, die gisteravond ook in verkorte vorm in NRC Handelsblad stond: “In het licht van de unheimliche mythe van de oerhorde dringt zich echter de ongemakkelijke vraag op of de uitschakeling van de messianistische Fortuyn niet onvermijdelijk was. Wie door het uitspreken van de wens het eerste artikel van de grondwet, dat discriminatie verbiedt en daarmee een van de pijlers is waarop de symbolische orde van de democratische rechtsstaat berust, af te schaffen, zoals Fortuyn deed in op 9 februari 2002 door de Volkskrant gepubliceerd interview, die kondigt in feite de ‘politieke natuurtoestand’ af en ruilt daarmee de jure de politiek in voor de burgeroorlog. Daarmee speelde Fortuyn met vuur, of – wellicht een passender metafoor – die zet de schop in de dijk die de polder tegen het natuurgeweld beschermt. Natuurlijk wil ik niet beweren dat het onvermijdelijk was dat Fortuyn fysiek werd vermoord. En nog veel minder zou ik die moord willen verdedigen. Maar dat het uitroepen van de politieke natuurtoestand onvermijdelijk enige vorm van symbolisch of reëel geweld oproept, ligt hoe dan ook in een dergelijke, de rechtsstaat opschortende daad zelf besloten.”
Het doet terugdenken aan Malcolm X. Kort na de moord op John F. Kennedy tekende The New York Times uit zijn mond op dat Kennedy de moord aan zichzelf had te denken. Kennedy ‘never foresaw that the chickens would come home to roost so soon‘. Kortom, wie kaatst kan de bal verwachten. Malcolm X, toen nog één van de kopstukken van The Nation of Islam bood na een opgelegd spreekverbod van negentig dagen alsnog zijn excuses aan.
Enfin, De Mul zegt hetzelfde maar dan tien jaar na de moord op Fortuyn. Zorgelijker is dat hij het bij het foute eind heeft. Want Fortuyn heeft nooit in het bewuste Volkskrant– interview gezegd dat hij artikel 1 van de Grondwet wilde afschaffen. Iets wat interviewer Hans Wansink later ook toegeeft in zijn boek De erfenis van Fortuyn (2004). “Voor een zorgvuldig oordeel is het van belang dat Fortuyn in het interview niet letterlijk heeft gezegd dat hij ‘artikel 1 van de Grondwet’ zou willen ‘afschaffen’. De frase ‘artikel 1 van de Grondwet’ nam hij zelfs helemaal niet in de mond. Uit de context blijkt dat hij uitsluitend doelde op het ‘discriminatieverbod’, dat in artikel 1 van de Grondwet is vastgelegd in de tweede zin: ‘Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.'”
Na Fortuyn zijn er overigens meer politici geweest die wilden sleutelen aan het Grondwetsartikel. Geert Wilders stelde het in 2006 aan de kaak en ook voor de SGP is het artikel ‘niet heilig’. De vraag is nu waar die burgeroorlog dan toch blijft.
Instant bonus – De VPRO zette gisterenavond een nooit uitgezonden interview met Fortuyn online. Documentairemaker IJsbrand van Veelen – nu bezig met Het snelle geld – interviewde de politicus in januari 2002. “Ik laat mij hier niet wegjagen. Door niemand niet.”
