De groei is uit het CDA (maar dat vertellen ze ons niet)
Het CDA gaat onderzoeken waarom de partij zo stevig heeft verloren op 12 september, en ze nemen er flink de tijd voor. Maar het zal een onzinnige exercitie worden.
Zo lastig is het namelijk niet om aan te geven waar het is misgegaan. In 2003 behaalden de christendemocraten nog 44 zetels, in 2012 waren het er 13. De laatste nederlaag staat dus niet op zichzelf, maar is het vervolg van een trend, misschien zelfs het sluitstuk ervan: het CDA zal het niveau van rond de 13 zetels niet snel meer ontstijgen.
De trend waarop ik doel laat zich lastig bestrijden: Nederland ontkerkelijkt al decennia lang in hoog tempo. Ook in het roomse Brabant, vooral in het bisdom Den Bosch, en Limburg vallen nu de laatste kerken om. Het mag een wonder heten dat de christelijk-sociale politiek van het CDA toch nog zo lang aan de gesel van de secularisatie heeft weten te ontkomen.
De onderzoekscommissie van het CDA zou dus moeten zeggen: ‘Sorry dames en heren, maar we moeten ons voortaan neerleggen bij een marginale positie in de politiek. We kunnen onszelf ook opheffen of fuseren met de ChristenUnie (5 zetels) en de SGP (3 zetels), al zal de inhoudelijke meerwaarde zich waarschijnlijk niet vertalen in een electorale. Een zetel of twintig, dat is het maximaal haalbare voor een nieuw christelijk blok’.
Stinkende best
Maar dergelijke eerlijkheid zal aan de CDA-commissie niet besteed zijn. De ‘boodschap’ – bij het CDA al jaren dezelfde en nooit echt ter discussie gesteld want tot voor kort electoraal profijtelijk –, zal wel weer minder goed over het voetlicht zijn gekomen. En ongetwijfeld zullen de beroepspolitici meer ‘samen’ moeten optrekken en hun ‘stinkende best’ moeten doen om te gaan luisteren naar ‘wat de mensen beweegt, wat hen beroert en verontrust’.
Uiteraard zal de huidige politiek leider Buma buiten schot blijven, want het CDA heeft op dit moment niemand anders die de kar kan of wil trekken. Bovendien zou een leiderschapswissel weer nieuwe onrust geven en de partij nog dieper het moeras intrekken. Maar als je de evaluatie van de neergang toch op een minder algemeen plateau zou willen tillen, dan ontkom je er niet aan de man achter de boodschap mee te wegen.
In vergelijking met vlotte veertigers als Rutte, Samsom en toch ook Pechtold, oogde Buma, hoewel pas 48 jaar, toch als een oude, humorloze, uitgebluste man met een stem die je hoort schallen over stations bij perronwijzigingen of, nog beter, bij vertragingen van onbekende duur, maar die op televisie en radio volledig doodslaat.
Ten dode opgeschreven
Het probleem van het CDA is duidelijk, de oplossing ook: die is er niet meer. De partij lijkt ten dode opgeschreven. De leden van de onderzoekscommissie zouden dat beter gewoon kunnen toegeven. Laat hen de komende tijd besteden om te wennen aan deze werkelijkheid, die hard is en pijnlijk en zeker tot droefheid stemt want de christendemocratie heeft dit land zo ongeveer opgebouwd. Maar het is nu eenmaal niet anders.
GroenLinks zal ongetwijfeld ook in zichzelf gaan wroeten. Wie weet doen de PVV en de SP, die respectievelijk verloren dan wel gelijk bleven – al voelde dat een beetje als verlies. Zo uitzichtloos als bij het CDA zal de analyse voor die partijen waarschijnlijk niet zijn. Maar misschien heeft het onderzoek bij hen een andere functie, een therapeutisch bezweringsmiddel om het verlies of de niet waargemaakte verwachtingen op 12 september bij de verschillende achterbannen ‘een plekje’ te geven.
Wilders en Roemer lijken tamelijk onaantastbaar, wat de uitkomst van hun introspectie ook zal zijn, maar voor Jolande Sap breken nog ongewisse tijden aan. Mochten de bevindingen desastreus zijn, dan kan de GroenLinks-politica alsnog haar positie ter beschikking stellen. En dat heeft in elk geval meer cachet dan er uit eigener beweging en misschien een beetje te emotioneel de brui aan geven, zoals daags na het plak slaag van 12 september even leek te gebeuren.
