Liever zo’n parlementaire APK dan het opiniepanel van De Hond
Dinsdag wordt er in de Senaat gestemd over het instellen van een staatscommissie die namens de Eerste en Tweede Kamer gaat kijken naar nut en noodzaak van parlementaire vernieuwing. De commissie zal zich buigen over mogelijke kiesdrempels, de verhouding tussen Tweede en Eerste Kamer enerzijds en landelijk en lokaal bestuur anderzijds, en over de vraag wat te doen met referenda.
Een spannende dag voor de Nederlandse democratie, dus. Hoewel, de wens lijkt de vader van de gedachte. Het initiatief is anderhalf jaar geleden opgestart door de Eerste Kamer-fractie van VVD, maar nog steeds is onzeker of het op een meerderheid kan rekenen. En het gaat hier niet over een ingrijpende verandering van ons politieke bestel, maar over het instellen van een commissie die onderzoek gaat doen en adviezen geeft.
Het gevaar van een commissie die met de hakken over de sloot wordt aangesteld is dat er geen gevolg aan wordt gegeven. Op dit soort ingrijpende onderwerpen is brede steun noodzakelijk om het tot een succes te kunnen maken. Rapporten belanden al snel in een la. In 2010 werd onder Balkenende III nog het burgerforum Kiesstelsel ingericht. Het was één van de stokpaardjes van D66 die in dat kabinet ook een minister van Bestuurlijke Vernieuwing (Alexander Pechtold) mocht aanstellen. De suggesties van het burgerforum waren onder meer om te experimenteren met de instelling van burgerfora in de beleidsvoorbereidende fase en kiezers te laten stemmen óf op een partij, óf op een specifieke kandidaat. Het CDA liep nooit warm voor het idee en in zijn vierde kabinet liet Balkenende weten geen reden te zien de adviezen over te nemen.
Juist in de Senaat is ook de weerstand het grootst, wat op zijn minst de verdenking van eigenbelang op zich laadt: het zou goed kunnen dat de doorslaggevende politieke rol die de Eerste Kamer nu speelt als onwenselijk wordt beschouwd en met regelmaat gaan er geluiden op om de hele EK maar af te schaffen.
Wie bedenkt dat het kiesrecht voor vrouwen nog geen 100 jaar bestaat en ons politieke systeem is ontwikkeld in een periode van verzuiling snapt dat het regelmatig uitvoeren van een parlementaire APK niet meer dan logisch en verstandig is. Als je onderdelen niet op tijd vervangt zal het de levensduur danig beïnvloeden. Maar parlementaire vernieuwing is ingewikkelde materie, omdat ogenschijnlijk kleine aanpassingen verstrekkende gevolgen kunnen hebben voor politieke verhoudingen, én omdat brede steun nodig is om grondwettelijke wijzigingen te kunnen doorvoeren.
Gelukkig is er Maurice de Hond, die zijn opiniepanel een steentje liet bijdragen aan de discussie:
Het lijkt in ieder geval verstandiger een club wijze mannen en vrouwen naar het vraagstuk te laten kijken dan het aan Maurice de Honds opiniepanel over te laten.
