Spring naar de content
bron: Pexels/Stocksnap

Gelukkig hebben we de foto’s nog

Het vastleggen en delen van herinneringen neemt sinds de komst van sociale media obsessieve vormen aan. Het ultieme Kodakmoment (‘You press the button, we do the rest’) en de mentale herinnering behoren tot de geschiedenis nu bijna iedereen alles continu vastlegt op de smartphone. Maar hoe beïnvloedt de stortvloed aan foto’s die op sociale media wordt gedeeld je geheugen?

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Door Postma

Bij sociale media speelt het delen van visuele content een belangrijke rol. Er lijkt voor veel mensen geen moment, maaltijd of zonsondergang voorbij te kunnen gaan zonder dat het wordt vastgelegd en gedeeld. Het gebruik van Facebook, WhatsApp en Instagram blijft stijgen. In januari van dit jaar had Facebook in Nederland maar liefst 10,4 miljoen gebruikers, waarvan 7,5 miljoen dagelijks actief.

Foto’s misleiden het geheugen

Deskundigen maken zich zorgen dat door het massaal delen van foto’s de lijn tussen de individuele en collectieve herinnering vervaagt. Daniel Schacter, hoogleraar psychologie aan Harvard, stelt dat foto’s de potentie hebben om het geheugen te misleiden. Dit gebeurt volgens Schacter meer door delen van foto’s op sociale media: “Met mensen die dit steeds meer doen, is het waarschijnlijk dat het verleden wordt gereconstrueerd op basis van wat op Instagram en elders staat. Hierbij is het minder waarschijnlijk dat de gerelateerde dingen, die niet online worden opgeslagen, onthouden worden.”

Schacter deed verschillende onderzoeken naar de feilbaarheid van het menselijk geheugen. Hij toonde aan dat het mogelijk was met foto’s valse herinneringen te creëren. Uit een ander experiment bleek dat foto’s de herinnering aan een vastgelegd moment versterken, maar dat daarbij de herinnering aan gerelateerde – maar niet gefotografeerde – gebeurtenissen zwakker wordt. Volgens Schacter maken deze zwakheden van het geheugen dat mensen een positiever toekomstbeeld hebben. Doordat vooral de leuke aspecten worden vastgelegd en bewaard, raken de vervelende dingen sneller in de vergetelheid.

Geobsedeerd door het maken

Linda Henkel deed samen met andere wetenschappers aan de Fairfield University onderzoek naar de invloed van het maken van een foto op het geheugen. Henkel vermoedde dat veel mensen meer bezig waren met het maken van de foto, dan het moment zelf. Een experiment deed haar vermoeden bevestigen. Tijdens de proef kregen mensen een rondleiding door een museum. De deelnemers die de kunstwerken hadden gefotografeerd herinnerden zich de volgende dag minder over de werken dan de deelnemers die enkel hadden geobserveerd.

De foto’s van de kustwerken die viral gaan zullen daarentegen wel weer langer in het geheugen blijven. Volgens de theorie van Schacter zou je als je de foto’s maar vaak genoeg bekijkt terwijl je het niet echt gezien hebt, zelfs kunnen gaan denken dat je erbij was. Is het gebruik van sociale media daarmee ook medeverantwoordelijk voor hoe ons geheugen werkt? Wellicht, maar hoewel nu zelfs de vernieuwde Nokia 3310 is uitgerust met camera, zijn we nog altijd zelf de baas over ons camera- en socialmediagebruik.