Spring naar de content
bron: Iris Onderzoekt/NPO

Iris onderzoekt: het zoveelste onnozele egodocument

Gemengde relaties liggen anno 2017 nog steeds gevoelig, ervoer programmamaker Iris van Lunenburg – getint, geboren op Haïti, opgegroeid in Emmen – tot haar grote verbazing. In haar gisteravond uitgezonden en met veel tromgeroffel aangekondigde documentaire ging ze op zoek naar het antwoord op de vraag waarom. Resultaat: teleurstellend.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Jan Smit

“Val je alleen op witte mannen?” Die vraag kreeg programmamaker en columnist Iris van Lunenburg regelmatig toen ze een tijdje geleden op datingsites op zoek ging naar een nieuwe vriend. Een blanke vriend, welteverstaan. Voor alle duidelijkheid: Van Lunenburg (31) zelf is getint. Ze is geboren op Haïti en opgegroeid bij adoptieouders in het Drentse Emmen.

Een getinte vrouw die valt op blanke mannen: raar, vonden de partners in spe. Raar vond ook Van Lunenburg op haar beurt. Een getinte vrouw met een blanke man: wat is daar nu zo vreemd aan?!

Een getinte vrouw die valt op blanke mannen: raar, vonden de partners in spe. Raar vond ook Van Lunenburg. Een getinte vrouw met een blanke man: wat is daar nu zo vreemd aan?!

Het voorval stond niet op zich. Serena Williams met een blanke man, prins Harry met de actrice Meghan Markle, kind van een Afro-Amerikaanse moeder, de posters waarmee Leefbaar Rotterdam eerder dit jaar gemengde relaties propageerde: telkens ontstond er de nodige ophef.

Toen Van Lunenburg in haar vaste kapsalon ook nog eens andere zwarte vrouwen op verontwaardigde toon hoorde praten over zwarte mannen die kozen voor een blank vrouw (“Zijn wij dan niet goed genoeg?!”) wist ze het zeker: dít moest tot de bodem worden uitgezocht, dít was een programma waard.

Slavernij

In Iris onderzoekt, de gisteravond in de serie 3LAB op NPO3 uitgezonden documentaire, zagen we het resultaat: een aantal gesprekken met hoofdzakelijk gekleurde mensen die de premisse van Van Lunenburg bevestigen. In niet mis te verstane bewoordingen. “Turn your back on your own,” krijgt ze te horen van de zwarte Zwolse rapper Tireilly wanneer ze hem vertelt dat ze op blanke mannen valt. Is ze de slavernij dan vergeten?

In die tijd werden zwarte vrouwen door blanke mannen verkracht! Diezelfde Tireilly gaat overigens ook het liefst met blanke dames naar bed. Zwarte vrouwen voelen teveel als familie. Later, wanneer hij zich gaat settelen, wil hij overigens weer wel een getinte vrouw.

Ze brengt ook een bezoek aan haar kapsalon. Ook daar geven de gekleurde vrouwen allemaal de voorkeur aan een zwarte man. Zeker wanneer het the love of their life betreft. Die ‘attitude’ van beroemde zwarte voetballers en dj’s met een witte vrouw: ze moeten er niets van hebben.

Lekkere televisie. Dat zeker. Maar de kijker schiet er weinig mee op. Een paar uurtjes googelen en Iris had ‘ontdekt’ dat gemengde relaties anno 2017 nog steeds allesbehalve gemeengoed zijn

Lekkere televisie. Dat zeker. Maar de kijker schiet er weinig mee op. Een paar uurtjes googelen en Van Lunenburg had ‘ontdekt’ dat gemengde relaties anno 2017 nog steeds allesbehalve gemeengoed zijn. En ze had antwoord gekregen op de vraag waarom – de aanleiding tot haar queeste.

Cultuurverschillen struikelblok

Het aantal gemengde relaties is sinds 2001 weliswaar substantieel gestegen, maar met 16 procent nog steeds relatief laag. Niet-gemengde relaties blijven de maat.

Over een mogelijk waarom: bij gemengde relaties is de kans dat het mis gaat groter dan bij een niet-gemengde relaties

Ook dat is niet zo opzienbarend. Acceptatie door de omgeving vormt vaak een struikelblok. Cultuurverschillen leiden dikwijls tot misverstanden, blijkt uit diverse onderzoeken.

Zelf heeft de programmamaker naar eigen zeggen geen last van dit ‘zwart-wit-denken’, vertelde ze in de interviews  in aanloop naar de uitzending. Misschien heeft dit te maken met haar jeugd, filosofeerde ze. Racisme en discriminatie: in Emmen, waar zo zo’n beetje als enige zwarte vrouw opgroeide tussen louter blanken, bleef het haar allemaal bespaard.

Heeft Van Lunenburg in Drenthe al die tijd onder een hunebed geleefd? Ieder mens heeft vooroordelen, ook de gemiddelde Emmenaar.

Mooi, maar tegelijkertijd ongeloofwaardig. Heeft Van Lunenburg in Drenthe al die tijd onder een hunebed geleefd? Ieder mens heeft vooroordelen, ook de gemiddelde Emmenaar. Is dat erg? Niet per definitie. Een mens kan niet zonder. Ze bieden bescherming. Tegen dreigend gevaar. Iemand met een panty over zijn hoofd en een pistool in de hand in een juwelierszaak erop attenderen dat hij een panty over zijn hoofd heeft, is misschien toch niet zo’n goed idee.

Voorlopig oordeel

Vraag is wat te doen met zo’n vooroordeel. Zo’n intuïtief oordeel direct debiteren — zoals Tireilly en de verongelijkte vrouwen in de kapsalon — verdient geen aanbeveling. Daar is niemand mee gediend. Maar wat is er tegen om een vooroordeel te gebruiken als startpunt van een zoektocht naar een meer afgewogen opvatting? Niet voor niets definiëren filosofen als Gadamer en Heidegger een vooroordeel als een ‘voorlopig oordeel’.

Van Lunenburg koos voor een Sunny Bergmannetje: een onder de vlag van maatschappelijk engagement gemaakt, voorspelbaar egodocument waarin ze de ene na de andere open deur intrapt.

Dat had Van Lunenburg ook kunnen doen. Ze deed het niet, ze koos voor een Sunny Bergmannetje: een onder de vlag van maatschappelijk engagement gemaakt, voorspelbaar egodocument. Een rariteitenkabinet, waarin ze de ene na de andere open deur intrapt. Puur effectbejag en bepaald niet het type programma’s — ‘vernieuwend en experimenteel’ — waar 3LAB zich zo graag op laat voorstaan.

De verdwaasde kijker blijft na afloop van Iris onderzoekt met een gedachte achter: raaaaar!

De hele documentaire is hier terug te kijken.