Het nieuwe morele kompas van filmfestival Movies that Matter
Ooit was Movies that Matter een activistisch geladen filmfestival over martelende regimes. Tegenwoordig heeft het opgeheven vingertje plaats gemaakt voor keurige kwaliteitscinema. Aan de vooravond van de tiende editie kijkt filmjournalist Nico van den Berg wat er over is van het morele kompas van het festival.
Een activistisch evenement. Dat was in 1986 de opzet van de eerste editie van het Amnesty International Filmfestival in Amsterdam. Niet alleen werden er films over foute regimes en politieke en sociale misstanden vertoond, je kon na afloop meteen een protestpetitie invullen. Zo sneed het mes aan twee kanten: Amnesty had zijn uithangbord en de bezoeker kon zijn of haar morele ei kwijt.
De tijden zijn inmiddels veranderd. In 2006 verandert niet alleen de naam, maar ook het karakter van het festival. Movies that Matter gaat nu over meer dan mishandelde politieke gevangenen. Films over de schending van mensenrechten maken nog een groot deel van de programmering uit, maar daarnaast krijgen thema’s als duurzaamheid, klimaatverandering en sociale ongelijkheid een steeds grotere plek.
Met de komst van de nieuwe festivaldirecteur Dirk van der Straaten een paar jaar geleden is ook het niveau van de filmprogrammering omhoog gegaan. Documentaires met een opgestoken vingertje maken nu vaker plaats voor films die vooral op hun artistieke kwaliteiten zijn uitgekozen. Zo is de openingsfilm dit jaar het veelgeprezen Aus dem Nichts, dat vorig jaar nog in de Gouden Palm-competitie van Cannes draaide en sindsdien een flink aantal filmprijzen in de wacht heeft gesleept.
Aus dem Nichts lijkt de perfect film voor het huidige Movies that Matter. Racisme en opkomende extreemrechtse groeperingen zijn vertrouwd terrein voor het festival, maar daarnaast is de openingsfilm ook een sterk rechtbankdrama, een wraakfilm en een psychologische thriller ineen. De film draait om een vrouw (een mooie rol van Diane Kruger) die haar Koerdische man en zoon verliest bij een aanslag, gepleegd door neonazi sympathisanten.
De tekst loopt hieronder door.
De film maakt deel uit van Camera Justitia, een themaprogramma over rechtbanken. Een ideale setting om te laten zien hoe mensen tot misstanden kunnen komen of er juist aan proberen te ontsnappen. Een ander festivalonderdeel is Second Sex, over seksualiteit en de ongelijkheid van man en vrouw. Aanrader hierin is Tehran Taboo, een bijzondere animatiefilm over het schizofrene leven vol verboden en taboes in de Iraanse hoofdstad.
Gelukkig kan er op Movies that Matter ook nog gelachen worden, zodat de festivalbezoeker niet zwaar gebukt onder al het wereldleed de bioscoopzaal uit loopt. In The Death of Stalin wordt op satirische wijze een beeld geschetst van een Kremlintop in volstrekte verwarring vlak na de dood van de Grote Leider. De festivalcatalogus noemt het zelfs ‘Fawlty Towers in Moskou’. De film is onlangs nog verboden in Rusland, dus het onderwerp ‘censuur’ is hiermee ook meteen gedekt.
Nederlands engagement
Maar hoe staat het eigenlijk met het Nederlandse engagement? Ons land heeft namelijk een lange traditie van betrokken documentairemakers die de hele wereld afstruinden op zoek naar misstanden, maar net als het festival is ook bij Nederlandse filmmakers een nieuwe koers zichtbaar. Er worden niet alleen meer verhalen uit de directe omgeving gebruikt. Ook wordt er meer aandacht geschonken aan de filmische kwaliteiten. Denk bijvoorbeeld aan de prachtige documentaire Kinderen van juf Kiet over een klasje met asielkinderen.
Een mooie film van eigen bodem die op het festival te zien is, is de documentaire The Bastard van Floris-Jan van Luyn. Het is een haast klassiek vader-zoonverhaal over een Nederlandse man die zijn Ethiopische zoon op jonge leeftijd in de steek heeft gelaten en de gevolgen die dat voor hen allebei heeft gehad. Het levert een meeslepende film op dat haarscherp thema’s als onthechting en familiebanden concreet en invoelbaar maakt.
De tekst loopt hieronder door.
The Bastard maakt deel uit van het nieuwe programma Dutch Movies Matter. Waarom? “Omdat het kan,” is het nuchtere antwoord van festivaldirecteur Dirk van der Straaten in een recent interview. Iets minder nuchter klinkt dan weer de naam van de prijs die aan de beste Nederlandse film op het festival wordt uitgereikt: de Gouden Vlinder. Toch nog een zweverig aspect van dit verder zo bij de tijd gekomen festival.
Movies that Matter wordt van vrijdag 23 maart tot en met zaterdag 31 maart georganiseerd in Den Haag. Meer informatie is hier te vinden.
