Sommige mensen kunnen Femke Halsema niet uitstaan. Als ze alleen haar stem al horen, krijgen ze spontaan een allergische reactie. Gewaardeerd collega Frans van Deijl is zo iemand. Hij probeerde onlangs Macht en verbeelding te lezen, het in het kader van de Maand van de Filosofie door haar geschreven essay, schrijft hij in de nieuwste HP.

Frans van Deijl: ‘Wanneer zij tegengas krijgt, vult een spier in haar hals zich met kokend bloed en ranselen de woorden uit haar mond.’

Dat ging hem niet gemakkelijk af. Steeds hoorde hij de stem van Halsema op de achtergrond: een ‘stemgeluid met veel speeksel tussen de woorden, harde r-en en schrapende g’s’. Aanvankelijk ergerde hem dit. “Men dient iemand niet te beoordelen op zoiets als stemgeluid.”

Toch staat het één – dat vileine stemgeluid – niet los van het ander – de inhoud van het essay, betoogt Van Deijl. Want als Halsema mee doet aan een debat, zit er volgens hem doorgaans veel boosheid in haar betoog: “Wanneer zij tegengas krijgt, gaat het driftige meisje met zichzelf aan de haal. Dan vult een spier in haar hals zich met kokend bloed en ranselen de woorden uit haar mond. (-) Mevrouw denkt het gelijk aan haar kant te hebben en waant zich onaantastbaar. Superieur.”

Scherpe observatie

Een scherpe observatie, fraai verwoord. Ik ben het grotendeels met hem eens. Ook ik was en ben geen fan. En velen met ons. Dat is relevant. Amsterdam zoekt een nieuwe burgemeester. Tot en met afgelopen maandag konden kandidaten zich aanmelden. Wie dat allemaal hebben gedaan, is onduidelijk.

Er rouleren verscheidene namen; van onder anderen Wouter Bos, Edith Schippers en die van Halsema. De kandidaten en de sollicitatiecommissie onder leiding van Johan Remkes, commissaris voor de Koning in Noord-Holland, houden de kaken op elkaar. Maar de voormalige GroenLinks-leider is er serieus mee bezig, heeft ze zich onlangs in een onbewaakt ogenblik laten ontvallen.

Ís Halsema de ideale kandidaat? Bij de gemeenteraadsverkiezingen was GroenLinks in Amsterdam de grote winnaar, waardoor de partij met 11 zetels in de raad de grootste is geworden. Zo bezien is een GL-burgemeester zo gek nog niet.

Halsema ontbeert charisma. Ze is geen Eberhard van der Laan.

Maar Halsema is niet de juiste vrouw voor deze job. Ze ontbeert charisma. Uitstraling die nodig is om een stad met 180 nationaliteiten, ruim 850.000 inwoners en bijna evenveel meningen te kunnen leiden.

Een burgemeester van Amsterdam moet mensen kunnen verbinden. En dat gaat haar slecht af. Halsema is bepaald geen Eberhard van der Laan. Niet iemand, die, wanneer hij ergens op werkbezoek is en wordt uitgemaakt voor zakkenvuller, de afzender lik op stuk geeft (“Wat nou, zakkenvuller! Ik was vanochtend om 7 uur op en heb de hele dag gewerkt. Wat heb jij gedaan vandaag?”) zonder daarbij zichzelf geweld aan te doen. Geen mensen-mens.

Uitlachen

Besturen, dat kan Halsema, maar dan bij voorkeur mensen van haar eigen kaliber – zo die er al zijn. Debatteren kan ze ook. En uitdelen. Vaak vilein en arrogant. Moreel en intellectueel superieur. Voorbeelden te over. Wat te denken van deze reactie in de Kamer uit oktober 2009 op Rita Verdonk, die zojuist een motie van wantrouwen heeft ingediend tegen het kabinet. Halsema lacht Verdonk gewoon keihard in het gezicht uit.

Of de respectloze wijze waarop ze in datzelfde jaar tijdens de Algemene Beschouwingen Balkenende neersabelde. Halsema, na een nietszeggend antwoord van de toenmalige premier: “Nou, voorzitter, ik hou er maar mee op. Er komt niet veel meer uit, geloof ik.”

Halsema tegen Verbeet: ‘Als eerste wil ik opmerken dat ik deze toon niet accepteer.’

Incasseren gaat Halsema beduidend slechter af. Dan begint ze te stampvoeten, als een prinsesje dat haar zin niet krijgt. Klassiek is de aanvaring met Gerdi Verbeet in februari 2010 tijdens het Kamerdebat over de missie naar Uruzgan. Balkenende neemt het woord, Halsema interrumpeert direct. “Voorzitter, mag ik hier meteen een vraag bij stellen?”

Verbeet: “Nee, nee…”
Halsema: “Jawel, want…”
Verbeet: “Nee, nee, nee. Als ik zeg nee, dan is het nee. Het spijt me zeer, maar (-)”

Zodra Balkende weer het woord krijgt, breekt Halsema opnieuw in, met een beroep op het reglement van orde: “Als eerste wil ik opmerken dat ik deze toon niet accepteer (-).”
Verbeet: “De minister-president is bezig met zijn antwoord. De voorzitter bepaalt het moment waarop een interruptie mogelijk is. Het woord is aan de minister-president.”

Met dit soort optredens wekt Halsema geen sympathie. Integendeel: het maakt haar hard en vooral onbenaderbaar. Precies dat wat een burgermoeder van een stad als Amsterdam niet moet hebben.

Milder geworden

Er gaan geluiden dat Halsema na haar afscheid als fractievoorzitter milder zou zijn geworden. Dat betwijfel ik. De wijze waarop zij recent Thierry Baudet bejegende tijdens een debat in De Balie, belooft althans weinig goeds.

Tijdens het gesprek werd het Baudet op een bepaald moment te veel. “Je zit er de hele tijd doorheen te tetteren en je mist de hele tijd mijn punt.”

Halsema, armen over elkaar, minzaam lachend: “Ik moet zeggen dat ik ook die verleiding af en toe wel heb om wat door je heen te gaan tetteren.”

Baudet: intellectueel kan Halsema hem gemakkelijk de baas. Maar empathisch en sociaal staat ze aanzienlijk minder stevig in haar schoenen.

Als ze wordt aangevallen, begint ze te grommen, wordt vals, dan – dixit: Van Deijl: ‘vult een spier in haar hals zich met kokend bloed en ranselen de woorden uit haar mond’.

In de raad krijgt Halsema onder anderen te maken met iemand als Annabel Nanninga. Catfights lijken onvermijdelijk.

Dat kan haar als burgemeester nog lelijk opbreken. In de raad krijgt ze onder meer te maken met iemand als Annabel Nanninga, fractievoorzitter van FvD in  Amsterdam. Een geducht sparringpartner en bepaald geen fan, leren de kwalificaties – ‘juffie’, ‘dat mens’ – waarmee zij Halsema op Twitter ‘verwelkomt’. Met de provocatieve debatstijl van Nanninga kan Halsema, haar kennende, waarschijnlijk moeilijk uit de voeten kan. Catfights lijken onvermijdelijk.

Gevolg: in plaats van boven de partijen te staan en te verbinden, zoals het een goed burgervader/-moeder betaamt, loopt ze het gevaar dat ze zelf een van de partijen wordt. Daarmee doet Halsema niemand een plezier, zichzelf incluis.