Opgelapt proefballonnetje Van Dijk toont ideeënarmoede PvdA
Gijs van Dijk: je kunt veel van hem zeggen, maar lui is dit PvdA-Kamerlid allerminst. Wat betreft aantallen ingediende vragen en moties is deze voormalige filiaalhouder van een WE-kledingwinkel momenteel een van de meest actieve parlementariërs. Initiatiefwetsvoorstellen heeft de oud-FNV-bestuurder nog nauwelijks op zijn naam staan – één om precies te zijn. Maar daar komt mogelijk weldra verandering in. Werknemers moeten het recht krijgen op onbereikbaarheid, vindt Van Dijk. Het recht om buiten werktijden even geen mail-, telefoon- sms- of telefoontjes van collega’s of de baas te beantwoorden.
Dat klinkt sympathiek. Wie heeft bij tijd en wijle nu geen behoefte aan rust? Om even niet op zaterdagochtend te worden gestoord door zijn megalomane baas die ‘nu (“Bel ik gelegen?”) toch zo’n geweldig idee heeft gekregen’ (“Moét je eens horen”). Om even verlost te zijn van de technostress.
Stress
Druk om bereikbaar te zijn zorgt voor stress. En stress is in 36 procent van de gevallen de oorzaak van ziekteverzuim veroorzaakt door werk, blijkt uit onderzoek van TNO, waarin ook staat dat maar liefst een miljoen Nederlanders last hebben van klachten die wijzen op een burn-out.
In de woorden van Van Dijk: “Op een gegeven moment gaat het mis. Als lichaam en geest nooit rust krijgen, raakt de balans verstoord. Het zou goed zijn om na te denken over hoe wij willen leven. Willen we steeds bezig zijn met werk en de baas, of willen we ook een beetje ontspanning?”
Een wettelijk recht op onbereikbaarheid klinkt sympathiek. Maar hoe dit te handhaven?
Aanpassing van de Arbeidstijdenwet is volgens Van Dijk de remedie. In die wet staat al het recht om elf uur rust per dag. Dat artikel moet volgens het Kamerlid worden vertaald naar deze tijd. Hoe? Door in de wet te zetten dat een werknemer het recht heeft om buiten werktijd werkgerelateerde mails, telefoontje of berichtjes te negeren.
E-mailserver op stand-by
Nieuw is dit plan geenszins. In Europa zijn er al verschillende landen en bedrijven waar dit recht bestaat. De Duitse bedrijven Volkswagen en BMW introduceerden dit recht al jaren geleden. Bij Volkswagen wordt sinds 2011 de e-mailserver buiten werktijd zelfs stand-by gezet. Werknemers ontvangen daardoor geen e-mails.
Per 1 januari 2017 hebben ook Franse werknemers het recht om buiten werktijd onbereikbaar te zijn. Bedrijven met meer dan vijftig werknemers moeten hun werknemers volgens de wet mededelen op welke tijden ze hun telefoon kunnen uitzetten.
Ook dat klinkt leuk. Maar hoe dit te handhaven? Áls een werknemer het al aandurft naar de rechter te stappen, moet hij kunnen aantonen dat hij psychische of lichamelijke klachten heeft doordat de werkgever verwacht dat hij 24/7 bereikbaar is. Dat lijkt schier onmogelijk.
Van Dijk praat in zijn toelichting voortdurend over werkgevers en werknemers. Die framing is, gezien zijn vakbondsverleden en de dolende koers van de PvdA, begrijpelijk. Maar ook achterhaald. Nederland telt momenteel meer dan een miljoen zzp’ers. Die ietwat schizofrene groep – werkgever en werknemer tegelijk – laat hij begrijpelijk buiten beschouwing.
Zelfs de FNV, Van Dijk’s vorige werkgever, staat sceptisch tegenover wettelijke verankering van het recht op onbereikbaarheid
Van Dijk is bovendien niet de eerste PvdA’er die deze proefballon oplaat. Lodewijk Asscher, toen nog vicepremier en minister van Sociale Zaken, ging hem begin vorig jaar voor.
Werkgevers en werknemers – zelfs Van Dijk’s vorige werkgever FNV – reageerden destijds sceptisch.
Dat recht op onbereikbaarheid is er al volgens de FNV, refererend aan de Arbeidstijdenwet en Europese richtlijnen, waarin staat dat werknemers elf uur aaneengesloten met rust gelaten moeten worden. Samen afspraken maken, niet aan de cao-tafel, maar gewoon binnen bedrijven, adviseert de vakbond.
Asschers lek geschoten ballon belandde destijds in het grijze archief.
Dat Van Dijk hem daar nu weer uithaalt, getuigt van politieke ideeënarmoede.
