Vera Bergkamp is méér dan Vera Bergkamp. Ze is het wannabe symbool van een nieuwe bestuurscultuur, die D66-leider Sigrid Kaag beloofde maar in de praktijk een voortzetting betekende van de oude. 

Bergkamps verkiezing tot Kamervoorzitter was niet het gevolg van consensus onder 150 Kamerleden, die ‘zonder last’ konden kiezen, zoals de Grondwet voorschrijft, maar van ouderwets handjeklap in de achterkamer van Kaag en Rutte.

Daar kan Bergkamp zelf weinig aan doen.

De hooggespannen verwachtingen van veel kiezers, dat er echt iets zou gaan veranderen in Den Haag, werden echter met haar voorgekookte voorzitterschap op pijnlijke wijze tenietgedaan. 

Dit is extra problematisch, omdat haar voorganger, Khadija Arib, in het algemeen groot respect geniet in zowel het parlement zelf als in de samenleving. Het door Kaag bij Rutte bedongen vertrek van Khadija Arib bevestigde voor velen het beeld van lelijke coalitiepolitiek, die gaat over macht in plaats van inhoud. 

En van die lelijkheid werd Bergkamp ongewild het gezicht.

Ook daar kan ze als persoon niet veel aan veranderen. Voor Vera Bergkamp was de gevolgde procedure een gegeven en het voorzitterschap van het parlement een persoonlijke droom die uitkwam. Dat kan niemand haar kwalijk nemen.

De gang van zaken vormde echter vanaf de eerste dag een stevige hypotheek op haar toekomstig functioneren als onafhankelijk parlementsvoorzitter. En inmiddels hebben we geen glazen bol meer nodig om die toekomst te voorspellen. 

Vera Bergkamp is het middelpunt geworden van een parlementaire crisis. Eentje die z’n weerga niet kent en draait om anonieme beschuldigingen aan het adres van haar voorganger Arib. Die zou zich ‘grensoverschrijdend’ hebben gedragen tegenover medewerkers van de Kamer. 

Niemand die weet wat dit precies betekent, ook Khadija Arib zelf niet. En dat is ook de kern van het probleem.

Niemand die weet wat dit precies betekent, ook Khadija Arib zelf niet. En dat is ook de kern van het probleem

Anonieme beschuldigingen, die weliswaar op feiten gestoeld kunnen zijn, maar die vooralsnog niet meer zijn dan het vingerwijzen van ambtenaren die hun mond kennelijk niet open durfden te doen, toen Arib nog voorzitter was en nu wél de onfortuinlijke moed hebben om anoniem hun beklag te doen.

Bergkamp heeft als ‘nieuwe’ voorzitter de plicht om de veiligheid van haar personeel te bewaken, daarin heeft haar strijdmakker Kamerlid Liane den Haan, die het hartstochtelijk opnam voor de gekozen procedure, gelijk.

Als je de moed hebt melding te maken van grensoverschrijdend gedrag verdien je dat dit serieus genomen wordt. Dit soort meldingen moeten in behandeling worden genomen. Dat creëert een veilig werkklimaat. Dàt verdienen onze medewerkers van de #TweedeKamerhttps://t.co/TEm5YinfHz

— Liane den Haan (@LianedenHaan) November 4, 2022

Maar geldt datzelfde ook niet voor de veiligheid van Khadija Arib? In haar ijver om het goede te doen (de meest positieve lezing, Arib spreekt zelf van een ‘dolkstoot’), heeft Vera Bergkamp dat laatste inmiddels volledig uit het oog verloren.

Er zou – naast twee anonieme meldingen – in een brief verslag zijn gedaan van 23 klachten bij een zestal vertrouwenspersonen van de Tweede Kamer tegen oud-voorzitter Arib.

En ‘dus’ kon de landsadvocaat weinig anders dan concluderen dat onafhankelijk onderzoek vereist was.

En ‘dus’ besloot het presidium onder aanvoering van Vera Bergkamp om een recherchebureau in te schakelen.

Iedereen handelt rationeel maar het proces zelf is dat al lang niet meer.

Iedereen handelt rationeel maar het proces zelf is dat al lang niet meer

Immers, het oogt redelijk, maar inmiddels weten we dankzij de Volkskrant dat de vertrouwenspersoon, die deze brief persoonlijk ondertekende van mening is dat de inhoud van het schijven niet gebruikt had mogen worden voor het rechtvaardigen van een onderzoek naar Arib.

Eenvoudig omdat er ‘geen concrete bewijzen’ in stonden, die voldoende bezwarend waren om de gang van zaken te rechtvaardigen. Dat zegt vertrouwenspersoon Anneke Kooij (wél met naam en toenaam) in de krant:

“Anneke Kooij, die de betreffende brief mede ondertekende, zegt dat de 23 klachten ‘geen concrete bewijzen’ vormen tegen Arib. Ze heeft ‘geen idee’ waarom de klachtenbrief aan landsadvocaat Pels Rijcken is overhandigd voor advies over een eventueel onderzoek naar Arib. ‘Ik heb dat niet gedaan.’”

Anneke Kooij, die de betreffende brief mede ondertekende, zegt dat de 23 klachten ‘geen concrete bewijzen’ vormen tegen Arib

Bron: de Volkskrant

Een anoniem lid van het presidium reageerde – in diezelfde krant – verbaasd, omdat het bestaan van 23 meldingen tegen Arib volgens dit presidiumlid zwaar had gewogen bij de beslissing om een onderzoek in te laten stellen. 

“Juist de suggestie dat er ook nog eens 23 klachten over Arib zouden zijn bij de vertrouwenspersonen, maakte dat het lid niet om de anonieme klachten heen kon.”

Juist de suggestie dat er ook nog eens 23 klachten over Arib zouden zijn bij de vertrouwenspersonen, maakte dat het lid niet om de anonieme klachten heen kon

Bron: de Volkskrant

Praten met de krant vormt overigens een ambtsmisdrijf, waarmee ook het gehele presidium – na het eerdere lek aan NRC -nu onder een vergrootglas ligt. Lekken is verre van ‘veilig’ en daar was het toch allemaal om begonnen?

Dezelfde Volkskrant onthulde tevens dat de ambtenaar, die als ‘onafhankelijk’ opdrachtgever van het ingehuurde recherchebureau volgens Bergkamp ‘op afstand’ functioneert, eerder als lid van het managementteam van de Kamer bij Bergkamp de klachten had bevestigd.

“De ambtelijke top, onder wie het hoofd van de hr-afdeling van de Tweede Kamer Jorine Wolff, die het onderzoek nu mag leiden, heeft op 14 september tegen Bergkamp en andere leden van het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer (het presidium) verklaard dat zij de voorvallen in beide klachtenbrieven herkende. De leden van het managementteam (MT) hadden naar eigen zeggen ook een ‘sociaal onveilige werksfeer’ ervaren toen Arib Kamervoorzitter was.”

Waarmee de onafhankelijkheid van het onderzoek nu grote schade is berokkend. En dat zeg ik niet, dat zeggen twee vooraanstaande hoogleraren in de krant.

Eindverantwoordelijk voor dit drama is Vera Bergkamp, die inmiddels moet toezien hoe de hypotheek waar ze mee begon, haar inmiddels heeft opgezadeld met een restschuld, die ze nooit meer kan terug betalen.

Eindverantwoordelijk voor dit drama is Vera Bergkamp, die inmiddels moet toezien hoe de hypotheek waar ze mee begon, haar inmiddels heeft opgezadeld met een restschuld, die ze nooit meer kan terug betalen

Vera Bergkamp boekte bij haar achterkamer-verkiezing tot voorzitter weliswaar een overwinning, maar in combinatie met de keuzes, die ze daarna maakte, lijkt deze tevens haar Waterloo te worden.

Ze doet er goed aan de eer aan zichzelf te houden – evenals de overige leden van het presidium – om zo de weg vrij te maken voor herstel van vertrouwen. Iedereen maakt fouten, maar niemand is belangrijker dan het ambt. Ook Bergkamp en haar presidium niet. 

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €4 per maand.