Het was op vrijdag weer zover: de jaarlijkse fotosessie van het koninklijk gezin vond plaats, een mediacircus waarbij ook ik aanwezig mocht zijn. Het Haagse zuiderstrand – ‘het stille strand’ – is op een zonnige junimiddag een ideale plek voor een fotomoment. Het koningspaar en hun drie dochters poseerden als vanouds in allerlei vormen en samenstellingen. Het is intussen routine voor ze geworden. En de sfeer was goed: zon, zee en strand doen iets met mensen, ook met koninklijke.

Het is een gegeven dat Willem-Alexander en Máxima hun dochters bewust zoveel mogelijk beschermd hebben opgevoed en uit het zicht van de media hebben gehouden. Waar koningskinderen in het buitenland al op hun twaalfde toespraken hielden of op hun zestiende openbare handelingen verrichtten, konden ‘de drie A’tjes’ wachten tot aan hun achttiende, wanneer ze meerderjarig zijn en dus ‘wel moeten’. Bij prinses Amalia kwam daardoor in 2021 veel media-aandacht en nu is het de beurt aan haar jongere zusje Alexia, die deze week achttien werd. 

Prinses Alexia was in de afgelopen jaren alleen te zien tijdens officiële gebeurtenissen en op fotomomenten, zoals de meest recente strandreportage. In de laatste twee jaar ging ze, net als haar vader in de jaren tachtig, naar het Atlantic College in Wales, een hoog aangeschreven internationale kostschool. Soms doken filmpjes op van Alexia’s social media-accounts waarin ze dansend of feestend te zien was. Het zijn dingen die pubers doen, zelfs als ze in het buitenland op school zitten. 

Alexia is volgens bepaalde media de ‘rebelse prinses’ die niet te temmen zou zijn, ‘onze prins Harry’, ‘een femme fatale in de dop’.

In bepaalde, populaire media leverde het Alexia echter het beeld van ‘feestprinses’ op. Zij is de ‘rebelse prinses’ die niet te temmen zou zijn, ‘onze prins Harry’, ‘een femme fatale in de dop’. Ook afgelopen week regende het dergelijke kwalificaties, onder meer op Geenstijl en in het EO-royaltyprogramma Blauw Bloed. Een greep daaruit: Alexia is ‘impulsief’, ‘extravert’, ‘gek op mode’, ‘arrogant’, ‘de lekkerste’, ‘de nummer twee’, ‘de look-a-like van Máxima’ en heeft ‘celebrity allures’. 

Een ander resonerend beeld in dergelijke media was dat van ‘Latijns temperament’. Die beeldvorming is ooit door Máxima zelf de wereld in geholpen, mogelijk onbewust. Op een persmoment sprak ze over het karakter van haar dochter, die toen een nog een peuter was. ‘Alexia is een beetje meer Latina dan Amalia. Ze explodeert af en toe een beetje meer,’ zei Máxima. ‘Als ze lacht, lacht ze heel hard en als ze huilt, huilt ze heel hard.’ Eerlijk antwoord of niet, juist omdat er sindsdien zo weinig informatie over Alexia naar buiten kwam, zijn Máxima’s uitspraken een eigen leven gaan leiden en is ‘Latina’ een blijvende typering geworden.

Sarah Gagestein is taaldeskundige en specialist in framing. Ik sprak haar over het beeld dat over Alexia is ontstaan. ‘Door Máxima’s uitspraken van toen wordt nu door royaltyverslaggevers gesuggereerd dat Alexia een Latina is. Punt. Maar dat had volgens mij te maken over hoe primair zij als peuter reageerde op dingen. Als je online zoekt op “Latina”, dan komt “mooi, vurig, extravert en verleidelijk” naar boven. Het wraakt de persoon, ook als die intellectueel is.’ Gagestein noemt het een kwalificatie met een groot risico. 

Maar er leven meerdere ideeën over Alexia. Het privilege-idee: met deze dame komt het wel goed, want ze is een gouden nest geboren. Dat is de nepo-baby beeldvorming, die er vanuit gaat dat kinderen van sterren veel meer kansen krijgen om succesvol te worden dan normale kinderen. Ook in Nederland gebeurt dat, meestal bij kinderen van BN’ers. Gagestein noemt het een gemeen beeld. ‘Wat je er tussen de regels door mee zegt is dat het niet uitmaakt welke kwaliteiten iemand heeft, want door zijn of haar positie komt die er toch wel. Daarmee wordt iemand als persoon gediskwalificeerd.’ 

Ik weet wie ik ben, mijn familie weet wie ik ben en mijn vrienden weten wie ik ben, zei de prinses, die benadrukte dat ze zich niets aantrekt van wat deze media over haar schrijven.

Het Atlantic College in Wales is een soort mini-Harvard waar leerlingen een hoog niveau moeten nastreven. Naast studeren moeten ze ook vrijwilligerswerk doen. Het Engels is de voertaal en er heerst een sober regime. Volgens Gagestein delven deze omstandigheden het onderspit tussen de al bestaande beeldvorming in populaire. ‘Volgens het stereotype van de Latina hoeft die geen moeite te doen, want die krijgt dingen voor elkaar op haar uiterlijk. Daarmee is Alexia dus al veroordeeld, ook al heeft ze op het Atlantic College misschien hoge cijfers gehaald.’ 

En er is nog een beeld: ‘de eeuwige nummer twee’. Op die positie zou Alexia vast problemen veroorzaken omdat ze ‘reserve’ is en nooit staatshoofd zal worden, zo is de gedachte. Er zijn voorbeelden genoeg uit het verleden: van de Britse prinses Margaret (zij werd ongelukkig en pleegde roofbouw op zichzelf) tot haar neef Harry (in welke situatie hij zich bevindt is bekend). Volgens Gagestein wordt dit beeld gebruikt om Alexia’s positie te typeren. ‘Ze zit “vast” op een plek en komt daar nooit meer van af. Alsof ze het gevoel zou hebben of ze wel of niet haar eigen keuzes kan maken. Het beeld is: ze wil van alles, maar ze wordt aan alle kanten beknot.’ 

Na afloop van de fotosessie op het Haagse strand vroeg ik prinses Alexia om zichzelf eens te beschrijven. Uiteraard somde ik de typeringen eerst op. Ik weet wie ik ben, mijn familie weet wie ik ben en mijn vrienden weten wie ik ben, zei de prinses, die benadrukte dat ze zich niets aantrekt van wat deze media over haar schrijven. Ze vond het lastig zichzelf te typeren. De koning stelde vervolgens op dat Alexia hard studeert, maar dat ze ‘net als iedere andere tiener’ feest mag vieren. 

Prinses Amalia stelde dat ‘je geen frame kan geven’ aan een persoon, ook niet aan haar zus. We staan aan het begin van ons leven en als je een beeld aan ons geeft, dan zijn we straks een andere persoon, zo was de boodschap. Koningin Máxima stelde dat kinderen ‘niet zomaar plakkertjes moeten krijgen’ en dat het ook negatieve effecten kan hebben op hun mentale gezondheid. Alexia vulde aan dat ze slechts veertien was toen de filmpjes naar buiten kwamen. Haar persoonlijkheid en karakter zijn veranderd, zei ze. Niemand moet dan een etiket opgeplakt krijgen, dus ook ik niet. 

Alexia vulde aan dat ze slechts veertien was toen de filmpjes naar buiten kwamen. Haar persoonlijkheid en karakter zijn veranderd, zei ze. Niemand moet dan een etiket opgeplakt krijgen, dus ook ik niet. 

Tot slot benadrukte koning Willem-Alexander dat het recht om op social media vergeten te worden een Europees mensenrecht is. Het behoort tot de rechten van het kind om fouten te maken, zei zijn vrouw daarop aanvullend. Voor Alexia geldt: zolang de mensen in haar omgeving weten wie zij is, dan is het voor haar OK. Ze las vroeger wat er over haar werd geschreven en gezegd, maar nu maakt dat voor haar niet meer uit.

Maar toch: beeldvorming is hardnekkig, zeker in een tijd waarin media minder verdieping opzoeken en alles ‘snel’ moet. Zodoende is er weinig ruimte voor inhoud en om Alexia als individu neer te zetten. Ook hebben de Oranjes het huidige beeld over de prinses indirect zelf helpen opzetten, juist omdat er altijd zo weinig over haar naar buiten kwam. Een frame is niet per definitie onwaar, want er zit vaak een kern van waarheid in, benadrukt Gagestein. Toch kan deze erg lang stand houden en een eigen leven gaan leiden. 

Nu ze achttien is, begint prinses Alexia in bepaalde media met een 1-0 achterstand. Het zou daarom goed zijn om in de komende jaren te laten zien wie zij echt is. Ze kan zo de ontstane beeldvorming ombuigen en in haar voordeel laten werken. Vooralsnog is de toon over Alexia in lichte en populaire media gezet. Er is voor de media-adviseurs van de koning werk aan de winkel om haar te begeleiden en te voorkomen dat ze in een vergelijkbare positie als prins Harry terecht komt.

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €4 per maand.