Hoe keek jij onlangs naar de presentatie van de kandidatenlijst van Pieter Omtzigt?

“Ik was positief verrast over een aantal kandidaten, zoals Diederik Boomsma, die ik nog ken van het CDA in Amsterdam, waar ik ook actief ben geweest. Echt een heel goed raadslid vind ik hem, enorm hardwerkend, een aanwinst voor de Tweede Kamer.” 

Een week eerder werd jijzelf namens D66 aan het volk gepresenteerd.

“Ik heb daar gemengde gevoelens bij, als je dat bedoelt. Mooi dat Pieter Omtzigt in zo’n korte tijd zoveel kandidaten weet te werven, maar natuurlijk: ik kijk nu wel heel anders naar de politiek. Ik heb aan den lijve ondervonden dat het niet om de inhoud gaat, maar om de man, of in mijn geval: vrouw. Je ziet ook dat Pieters keuze voor NRC-columniste Rosanne Hertzberger veel kritiek krijgt vanwege dingen die ze in het verleden schreef.”

Maar dat is toch relevant?

“Je moet kijken naar de context van uitspraken in het verleden. Ik ben natuurlijk óók columnist, dus ik schrijf over veel dingen. Maar uiteindelijk gaat het om wat ik de afgelopen twintig jaar gedaan heb in mijn leven, mijn hele carrière. Ik heb altijd in het diversiteitsveld gewerkt, bijvoorbeeld. Maar tegenwoordig lijkt dat niet meer uit te maken. Je hebt een keer iets verkeerds gezegd en je vliegt eruit. Neem zo’n Onno Aerden, die ook van de ene minuut op de andere gecanceld wordt als woordvoerder van Omtzigt, omdat-ie op X iets verkeerds heeft gezegd.” 

Wanneer merkte jij dat het verleden op het punt stond óók jou in te halen?

“Dinsdag maakte D66 bekend dat ik op plek elf van de kandidatenlijst stond. Diezelfde avond begon het. Een twee jaar oude column werd uit de kast gehaald. Ik zou Sigrid Kaag een heks genoemd hebben en D66 een hypocriete partij…”

Dat schreef je toch ook?

“Mijn column ging over de vrijheid van meningsuiting naar aanleiding van een cartoon van Ruben Oppenheimer. Ik verdedigde zijn recht Kaag als heks af te beelden. En daar sta ik nog steeds achter. Maar op sociale media was geen plaats voor die nuance. Ik was nu kandidaat-Kamerlid voor D66. Kijk, dat mensen mij veroordelen op basis van die column, dat vind ik nou hypocriet. Ik ben zelf op de brandstapel van de publieke opinie gegooid, dus eigenlijk ben ik de heks in dit verhaal.”

Ik ben zelf op de brandstapel van de publieke opinie gegooid, dus eigenlijk ben ik de heks in dit verhaal.

Maar dat je twee jaar eerder schreef: D66 is ’hypocriet’ is toch relevant voor je functioneren als toekomstig Kamerlid bij die partij?

“Nee, helemaal niet, want, ik was toen columnist en waarom zou ik in die rol niet kritisch mogen zijn? Bovendien, ik heb op Sigrid Kaag gestemd, dus waar hebben we het over? Mijn column ging over de vrijheid van meningsuiting in Nederland, maar hebben we die eigenlijk wel?”

Heb jij het bestaan van deze column besproken met D66 tijdens de kandidaatstellingsprocedure?

“Nee, dat heb ik niet gedaan, de column is geen geheim en staat tot op de dag van vandaag online. Ik heb bovendien niet zomaar vijf jaar aan columns paraat. Als ik had gedacht dat het een probleem zou zijn, had ik het ongetwijfeld gedaan. Tegelijkertijd: waarom eigenlijk? Is de vrijheid van meningsuiting soms selectief?”

Je kon als kandidaat-Kamerlid toch verwachten dat uitgerekend een kritische column over D66 tot vragen zou leiden?

“Misschien had ik inderdaad moeten zeggen: ‘Let op: ik heb zo’n column geschreven’. Maar ik zag de ernst er niet van in. Ik heb dat stuk twee jaar geleden geschreven. Toen had ik de aspiraties om Kamerlid bij D66 te worden helemaal nog niet. Dus waarom zou ik twee jaar later afgebrand moeten worden? Ik ben opiniemaker en ik ben in mijn column opgekomen voor de vrijheid van een cartoonist. Meer is het niet.”

Maar je noemt D66 hypocriet, dan weet je toch dat je daar vragen over krijgt?

“Het ging er vooral om dat ik Sigrid Kaag een heks heb genoemd. Daar sloeg men massaal op aan die dinsdagavond. Het vuurtje werd opgestookt door Vandaag Inside. Ik zou volgens Johan Derksen helemaal niks kunnen. Maar hoe weet hij dat? Ik heb twee studies gedaan. Ik geef lezingen, heb evenementen georganiseerd, werk in het onderwijs. Dus hoe weet Derksen dat ik niks kan? En zijn gedrag op televisie vinden we wél normaal? Niemand vraagt zich af: waarom doet hij dat? Maar iedereen vraagt aan mij: kun je uitleggen wat je bedoelt met die column? Het is de omgekeerde wereld.”

Dus hoe weet Derksen dat ik niks kan? En zijn gedrag op televisie vinden we wél normaal?

Jij wilde Kamerlid worden, dat betekent een vergrootglas. Was je daar eigenlijk wel op voorbereid?

“Ik heb zoveel bedreigingen gehad. Intimidatie. Ze zijn bij mij thuis geweest zelfs. En nooit was ik bang. Maar ik kwam nu op een punt… Het begon al die dinsdag, toen was ik voor het eerst in mijn leven écht bang. Dat ik gewoon bij Vandaag Inside op zo’n vuile manier werd besproken, nee: afgemaakt. Pure karaktermoord.” 

Ik heb die uitzending gezien. Het was duidelijk dat ze kritisch over jou waren. Maar ik vond het niet een andere uitzending dan anders…

“Na het beruchte kaarsincident, waar ik mij kritisch over Johan Derksen uitliet, mocht iemand mij in dat programma een ‘duckface’ noemen. Sinds wanneer is het normaal dat vrouwen zo worden gepakt op hun uiterlijk? Gebeurt dat ook bij mannen?”

Maar had je daar als kandidaat-Kamerlid niet op voorbereid moeten zijn?

“Misschien ben ik inderdaad naïef geweest, maar ik had dit zo niet verwacht. Ik werd op m’n karakter vermoord. Ik heb dat als heel heftig ervaren. Waarom hoeven zij over dit gedrag maatschappelijk geen verantwoording af te leggen, maar ik wel over een oude column?”

Waarom hoeven zij over dit gedrag maatschappelijk geen verantwoording af te leggen, maar ik wel over een oude column?

Maak je het niet veel te groot?

“Het is toch andersom? Zij maken het te groot door zoveel aandacht aan mij te besteden. Ik merk dat je in Nederland niet een grote mond moet hebben, want dan word je meteen afgestraft. Je moet meegaan met de meute. En je moet niet te veel heftige meningen hebben of voor anderen opkomen. Je moet gewoon je ding doen. Dat is het eigenlijk. Ik heb best wel tegen heilige huisjes geschopt de afgelopen jaren. En nu ben ik degene die keihard wordt afgestraft.”

Wat bedoel je met ‘in Nederland’, is dat in andere landen anders dan?

“Ja, dat denk ik wel. Kijk, als ik in Turkije ben en ik zeg dat ik de ambitie heb om de politiek in te gaan, dan zeggen mensen: wow, wat bijzonder, wat gaaf dat je die dromen hebt. Maar als je dat hier zegt, dan krijg je alleen maar inhoudsloze, op de persoon gerichte kritiek, zoals van Johan Derksen.”

Klopt het dat je de volgende ochtend rond half vijf een appje van Rob Jetten kreeg?

“Hoe laat het was doet er niet toe. Maar ik kreeg inderdaad al vroeg een bericht van Rob. In die app stond dat we zo even moesten bellen over mijn column. En toen ik dat las dacht ik: ‘Shit, er is blijkbaar toch ook onrust binnen D66 over mijn column ontstaan.’ En toen hebben Rob en ik elkaar rond een uur of acht in de ochtend telefonisch gesproken.”

Wat leidde je er uit af dat er zo vroeg al contact was met de politiek leider van D66?

“Rob legde uit dat Sigrid Kaag naar aanleiding van de cartoon van Ruben Oppenheimer ernstig bedreigd was. Dus het lag heel gevoelig binnen de partij. Rob zei dat-ie fan was van mijn columns, maar dat er wel een publieke verklaring uit moest gaan naar aanleiding van alle aandacht die ervoor was. Ik weet als geen ander hoe het is om bedreigd te worden, dus ik snap het wel, maar ik snap het ook weer niet. Want moet ik me nu verantwoorden voor alles wat ik de afgelopen jaren heb geschreven? Dat voelde heel onveilig.”

Want moet ik me nu verantwoorden voor alles wat ik de afgelopen jaren heb geschreven? Dat voelde heel onveilig.

Welke conclusie trok je in het gesprek met Rob Jetten?

“Dat het wel eens hoog zou kunnen oplopen. Ik kreeg er letterlijk buikpijn van. Dus heb ik een verklaring opgesteld waarin ik uitlegde wat ik met de column had beoogd: het ging om de vrijheid van meningsuiting. “

En dan krijg je opnieuw een telefoontje, dit keer van de woordvoerder van D66?

“Toen werd ik in de loop van woensdag weer gebeld: NRC had vragen gesteld over contacten uit het verleden – zo’n vijf jaar eerder – met Forum voor Democratie. Ik zou daar hebben gesolliciteerd, zo stelde men.”

Wat zei je toen?

“Ik antwoordde: nee, ik heb niet gesolliciteerd, ik heb wel gesprekken gehad en ze hebben me wel gevraagd, maar ik heb nee gezegd.”

Maar je hebt wel over een functie bij Forum voor Democratie gesproken?

“Eén keer in 2018. En één keer in 2019. Het waren voor mij allebei heel vrijblijvende gesprekken. Ik was toen gewoon heel benieuwd eigenlijk. Wie zij waren, wat ze deden. Ik was gewoon heel erg nieuwsgierig en onderzoekend.” 

Wie legde het contact? 

“Dat was Ebru Umar, die ook columns schrijft. Het was de eerste keer een gesprek over het lidmaatschap van de Amsterdamse gemeenteraad en ik heb toen heel duidelijk ‘nee’ gezegd. De tweede keer ging het over de provinciale staten en ook toen heb ik overtuigend ‘nee’ gezegd. Ik heb het nog even nagevraagd bij één van de aanwezigen tijdens de gesprekken en die bevestigt: ‘Yesim, je hebt inderdaad nee gezegd.’ En eerlijk: Ik zou uiteraard nooit iets gaan doen voor een extreemrechtse partij. Ik ben iemand die juist staat voor diversiteit, ben nota bene een Nederlands-Turkse vrouw. Ik sprak in die tijd ook met Erdoganisten, maar ik ben toch ook geen aanhanger van Erdogan? Waarom zou ik niet in gesprek mogen gaan met mensen die anders denken?”

Is dat niet naïef voor een aspirant-politicus?

“Die tweede keer zou ik alleen een koffiegesprek met Thierry Baudet hebben. Opeens zitten daar nog twee mannen, in ieder geval Henk Otten was daarbij. Ik heb daar na afloop tegenover Thierry nog m’n verbazing over uitgesproken: ‘Ik dacht dat we samen koffie zouden drinken?’ Kijk, ik was gewoon nieuwsgierig, hoe ver zullen ze gaan? Zeker omdat ik Turks, Nederlands én moslima ben. Ik ben toen ook een keer op een bijeenkomst van Forum geweest. Daar waren allemaal heel enge mensen. Er waren veel jonge mensen die Thierry letterlijk adoreerden. Dat intrigeerde me enorm.” 

Maar de gesprekken die je had gingen toch écht over mogelijke functies binnen Forum.

“Ja, maar dan nog, ik heb toch altijd ‘nee’ gezegd? Daar gaat het toch om? Het gaat toch niemand aan met wie ik praat, toch?”

Heb je D66 vooraf verteld over deze contacten met Forum voor Democratie, de grote politieke vijand?

“Ik moest een vragenlijst invullen. Daarop werd gevraagd of ik ergens anders actief ben geweest. Toen heb ik het CDA vermeld, want ik heb in het Amsterdamse bestuur van die partij gezeten. Maar ik heb niets gezegd over de contacten met Forum. Waarom zou ik, er was niets te vertellen, ik heb ‘nee’ gezegd.” 

Is dat een verkeerde inschatting geweest?

“Voor het CDA heb ik daadwerkelijk dingen gedaan, met de mensen van Forum heb ik alleen koffie gedronken. Hoe realistisch is het dat ik dat na vijf jaar überhaupt nog weet om het vervolgens ook nog eens te moeten melden? Kom op zeg!” 

Je ziet wat voor ellende ervan gekomen is.

“Met de kennis van nu had ik dat blijkbaar moeten vertellen. Dat is inderdaad een fout geweest. Maar ik heb dat toen anders ingeschat. Want de grootste haters van mijn column zijn extreemrechts. Ik krijg wekelijks berichten: ‘Ga terug naar je eigen land, kut-Turk, oprotten, vieze, vuile Turkse kankerhoer’. Dat komt allemaal uit diezelfde hoek. Dus dat mensen zouden kunnen denken dat ik iets heb met extreemrechts, is nooit bij me opgekomen.” 

Ik krijg wekelijks berichten: ‘Ga terug naar je eigen land, kut-Turk, oprotten, vieze, vuile Turkse kankerhoer’. Dus dat mensen zouden kunnen denken dat ik iets heb met extreemrechts, is nooit bij me opgekomen.

Wat heb je tegen de journalisten van NRC gezegd toen ze vragen stelden over je gesprekken met Forum?

“Niets, ik mocht niets zeggen van D66. De partij heeft ervoor gekozen om die vragen niet door mij te laten beantwoorden.”

Heb je daar achteraf spijt van? 

“Ja, daar heb ik wel spijt van. Ik vind dit trouwens écht een kutinterview.”

Klopt het dat je door iemand van D66 was gewaarschuwd voor dit verhaal?

“Ja, dinsdag toen de lijst bekend werd, kreeg ik meteen een appje van iemand binnen D66, die als één van de weinigen toevallig op de hoogte was van mijn contact destijds met Forum. Die schreef: ‘Kijk uit, want dat zou wel eens verkeerd kunnen vallen’.“

Was het een waarschuwing of een aankondiging denk je?

“In ieder geval het eerste, maar wellicht ook het tweede. Het kan heel goed zijn dat deze D66’er kennis had van de voorgenomen publicatie in NRC over mijn zogenoemde sollicitatie bij Forum. Of daar zelfs bij betrokken was. Maar goed, ik mocht niks zeggen tegen de journalisten van NRC want dan zou het volgens de partij te rommelig worden in de communicatie. En toen dacht ik: ik treed terug, dit komt niet meer goed. Ze gaan niet ophouden, privédingen erbij halen. Heel erg eng. En daarom besloot ik me terug te trekken. Vooral om de partij en Rob Jetten te beschermen. Ik wilde D66 niet beschadigen. Dan is het leiderschap om er zélf een punt achter te zetten.”

Maar heb je niet overhaast gehandeld? Je had ook tekst en uitleg aan NRC kunnen geven.

“Ik voelde écht dat ze achter me aan zaten, snap je?” 

Waar was je dan bang voor?

“Dat gewoon alles uit de context werd getrokken. Het is niet zo dat ik iets te verbergen heb, maar ik heb wel met heel veel verschillende mensen in mijn leven gesproken. En ik heb ook weleens een Turkse verkiezingsavond georganiseerd in De Balie. Met Erdogan-stemmers. Of de grijze wolven. Weet je wel. Ik heb best wel veel gedaan. En dat gevoel droeg eraan bij dat ik op dat moment dacht: ik moet me hier lossnijden. Ik dacht: wat kunnen ze nog meer vinden? Bovendien was men bij D66 best wel een beetje in paniek, want er zijn binnenkort verkiezingen natuurlijk.” 

Klopt het dat je in 2022 ook contact hebt gezocht met Geert Wilders?

“Ja, ik heb hem gevraagd of ik twee weken met hem mee mocht lopen. Arnon Grunberg had zoiets ook gedaan bij SGP. Ik ben gefascineerd door dit type extreme politici. Heb daar ook columns over geschreven. Maar van Wilders heb ik nooit een antwoord ontvangen, anders had ik me daar misschien nu ook tegen moeten verdedigen.”

Een ‘meeloopverzoek’ aan Wilders is wel iets anders dan gesprekken over vertegenwoordigende functies namens Forum voor Democratie, natuurlijk.

“Hoezo is dat anders? Ik heb koffiegedronken met Forum toen iedereen nog vrienden met ze wilde zijn. De extreme kant was op dat moment nog helemaal niet aan de orde. Ik heb ook nog eens ‘nee’ gezegd. De gesprekken waren op hun initiatief, waarom moet ik me daar überhaupt voor verantwoorden?”

Toch besloot je binnen 24 uur af te treden. Wat zei je tegen Rob Jetten?

“Dat ik me wilde terugtrekken, dat ik écht bang was. Want ik heb natuurlijk veel vijanden gemaakt als columnist in al die jaren.”

En hoe reageerde Jetten daarop, probeerde hij je nog af te houden van je besluit?

“Nee. Hij toonde begrip en benadrukte dat dit de juiste beslissing was. Ik zei: ‘Ik wil jou niet beschadigen, ik wil de partij niet beschadigen’. En dat respecteerde hij. Kijk ik vind dat als door mijn toedoen een hele partij in het nauw komt, dan moet ik mezelf opofferen.” 

En nu?

“Ik heb niks verkeerds gedaan. Ik heb nee gezegd tegen Forum. Maar ik ben geen slachtoffer, zo ben ik niet. Ik ga mijn dromen dus ook niet opgeven. Dat ga ik niet doen. Mijn dromen, mijn idealen waar ik voor sta, die blijf ik koesteren.” 

Ik ben geen slachtoffer, zo ben ik niet. Ik ga mijn dromen dus ook niet opgeven. Dat ga ik niet doen.

En je politieke carrière, die is nu definitief voorbij, neem ik aan?

“Nee, dat kan zeker nog gebeuren. Ik ga óók mijn politieke droom niet opgeven.”

Zou dat ook nog kunnen binnen D66? 

“Ik hoop het wel. Maar eerst heb ik andere plannen, jullie gaan zeker nog van mij horen, want ik ben bepaald niet verslagen. Dat is absoluut niet wie ik ben. Ik ben een vechter, let maar op.”

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word lid, al vanaf €5 per maand.