De bieb is terug
Digitalisering en ontlezing hebben juist geleid tot een brede herwaardering van de bibliotheek. Na jaren van bezuiniging en schaalvergroting is nu een periode van bloei aangebroken: de rijksoverheid investeert volop. Ook kleine buurtbibliotheken keren terug. ‘In de bibliotheek komt een dwarsdoorsnede van de bevolking.’
“Een der voornaamste genoegens van den Mensch bestaat in de uitbreiding van zijn verstand,” vonden de deftige burgers van de in 1784 opgerichte Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen. “Geen middel is er tot bereiking van dat einde beter dan de Leezing van aangename en nuttige Boeken.” Historicus Boudien de Vries, gespecialiseerd in de leescultuur van de negentiende eeuw, schrijft dat dit standpunt in vroegere tijden niet door iedereen werd gedeeld. Boeken boden arbeiders weliswaar ontwikkeling en ontspanning, en bovendien een beschaafd alternatief voor kermis en kroeg, maar konden het volk ook op verkeerde ideeën brengen. Ook van romans werd gevreesd dat zij het hoofd van vooral vrouwen op hol zouden brengen. Naast de nutsbibliotheken – de eerste volksbibliotheken – verschenen er daarom ook protestantse, katholieke en socialistische bibliotheken met de gepaste stichtelijke of socialistische lectuur. Later kwamen daar ‘commerciële’ biebs bij, waar alles te krijgen was, want ondanks alle zorgen om ‘verkeerde lectuur’ werd lezen steeds populairder. Uiteindelijk ontstond het idee dat lezen een aangelegenheid van iedereen was; begin twintigste eeuw openden de eerste openbare bibliotheken hun deuren.
Wanneer ik als vierjarige – aan de hand van mijn oudere bibliofiele zus – mijn eerste stappen zet in de buurtbibliotheek in een buitenwijk van Rotterdam, zijn bibliotheken een vanzelfsprekend verschijnsel in elke wijk. Het is halverwege de jaren zeventig, de bloeitijd van de bibliotheken. In die tijd vallen bibliotheken onder het Rijk, zegt Aad van Tongeren, plaatsvervangend hoofd van de afdeling Informatie- en Bibliotheekbeleid bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). “Elke gemeente moest toen volgens de Bibliotheekwet uit 1975 een bibliotheek hebben, inclusief wijkfilialen. In 1986 vond er een decentralisatie plaats en werd het bibliotheekbudget aan gemeenten overgedragen, maar ook toen ging het uitstekend. De bibliotheken groeiden en bloeiden; dat hoorde bij de opbouw van de welvaartstaat.”
Paywall
Wilt u dit artikel lezen? Word abonnee, vanaf slechts 5 euro per maand.
Lees onbeperkt premium artikelen met een digitaal abonnement.
Kies een lidmaatschap
