De Nederlandse veestapel produceert 70 procent van al het stikstof en de Rabobank heeft een marktaandeel van 85 procent in de financiering van deze boeren en tuinders. “Als grootste kredietverstrekker van de boeren heeft Rabobank wel degelijk een verantwoordelijkheid op de ontwikkelingen in de landbouw”, legt hoogleraar Bedrijfsethiek Wim Dubbink uit. “Banken zouden een moreel kompas moeten hebben. Zeker de Rabobank die in hun beleid claimt duurzaam ondernemen te motiveren.”

Op de website van de Rabobank staat: “De Rabobank is op mondiale schaal actief bij het verduurzamen van landbouw- en voedselketens, bijvoorbeeld door actief deel te nemen aan 7 ronde tafels voor verduurzaming van landbouw- en voedselketens. We stimuleren onze klanten om de resultaten van deze ronde tafels in hun bedrijfsvoering te integreren. Met innovatieve klanten en maatschappelijke partners werken we samen in ambitieuze duurzaamheidsprojecten, die anderen kunnen inspireren.”

Het afschrijven van niet-presterende leningen lijkt mij geen goed plan.

Wim Dubbink, hoogleraar Bedrijfsethiek

Kamerlid Snels is van mening dat de Rabobank, die zo veel aan de landbouw heeft verdiend, de morele plicht heeft om niet-presterende leningen af te kopen. Dat houdt in dat de leningen van bedrijven die hun betalingsverplichtingen niet kunnen nakomen, worden kwijtgescholden.

Dubbink: “Met de Wet zorgplicht zijn banken verplicht om voldoende informatie van de klant in te winnen om hem of haar passend te kunnen adviseren. Zij moeten hun cliënten tegen zichzelf beschermen op de toekomst, maar het afschrijven van niet-presterende leningen lijkt mij geen goed plan. Daar zit iedereen wel op te wachten, dat niemand zijn lening meer hoeft af te betalen. Aan de andere kant, als de situatie vergelijkbaar is met de kredietcrisis en de bank zijn zorgplicht niet na is gekomen, ben ik van mening dat zij daarvoor moeten boeten.”

Dertig jaar geleden werd het eerste Nationaal Milieubeleidsplan gepubliceerd. Daarin werd al gewaarschuwd dat meststoffen en bestrijdingsmiddelen een gevaar zijn voor ecosystemen in agrarische gebieden. Dubbink: “Iedereen weet dat het een doodlopende straat is. Het kan misschien nog 10 jaar duren, maar dan is het echt wel gedaan met de groei in de agrarische sector. Hoe je samen naar een kentering kan komen, had vanuit de bank beter ondersteund kunnen worden.”

Een bank als de Rabobank draagt verantwoordelijkheid voor de toekomst, voor duurzaamheid. Los van het feit of dat van de Europese Unie of de Nederlandse overheid geëist wordt, gaat Dubbink verder. “Die boeren zitten vast in een technologisch traject, waarvan de richting van de innovatie al vaststaat.”

Wij moeten samen met de boeren zorgen dat ze in een ander traject terechtkomen.

Wim Dubbink, hoogleraar Bedrijfsethiek

Vanaf dit najaar geldt tot 2021 een stopregeling voor varkensboeren. De overheid heeft in het regeerakkoord 180 miljoen euro weggelegd voor een warme sanering. Dat is een regeling waarbij varkensboeren financiële compensatie krijgen voor de verkoop van het bedrijf. Dat geldt overigens alleen voor de varkensboeren die in de buurt van woonwijken zitten of voor overlast zorgen. Het Rijk koopt de bedrijven dan op, en haalt de bijbehorende rechten uit de markt. Het enige probleem is dat de regeling nog goedgekeurd moet worden door de Europese Commissie.

Een deel van de boeren wil best stoppen met het bedrijf om Nederland uit de stikstofcrisis te helpen, als daar maar een goede compensatie tegenover staat. Vooral veel varkensboeren vinden stoppen ‘bespreekbaar’. Dat geldt ook voor boeren die wat ouder zijn en geen opvolger hebben. Melkveehouders daarentegen zien het niet zitten om hun bedrijf te verkopen, blijkt uit een enquête onder 6000 boeren van de NOS.

Rabobank-CEO Wiebe Draijer reageerde donderdag in Nieuwsuur op de uitspraak van Bart Snels. Hij verklaart niet bereid te zijn het noodlijdend krediet van boeren af te schrijven. “Je moet leningen afschrijven als bewezen is dat een bedrijf niet in staat is leningen af te betalen”, zegt hij in het interview. Hij geeft aan dat de bank de afgelopen jaren al vaker ‘nee’ heeft gezegd tegen leningen voor schaalvergroting. In 2018 stond er 25,1 miljard uit aan kredieten bij de Rabobank.