De waarheid heeft Aids
Ik wil het met u hebben over de staat van de waarheid. De toestand waarin ze verkeert. Hoe ze terminaal is, vergeten, afgedankt, niet meer van wezenlijk belang. De waarheid loopt op haar laatste benen. Ze is een kreupel oorlogsslachtoffer. De waarheid heeft aids. Kanker. Maligne tumoren met metastase.
Ze is er zo erg aan toe, omdat ze gedemocratiseerd is. Ze is nu van het volk en het volk is een klootzak. Iedereen heeft recht op haar. Ze gaat van hand tot hand. De waarheid is een hoer geworden. Eentje die zo goed faket dat ze klaarkomt, dat je haar bijna gelooft.
De autoriteiten die haar vroeger in pacht hadden door de informatie te beheren, hebben langzaam hun macht verloren. Eerst de kerk, toen de staat. Door het internet werd kennis van iedereen. WikiLeaks openbaarde feiten die men liever verstopt had gehouden. De complottheorieën over de machthebbers leken ineens te kloppen. Vertrouw ze niet. Ga zelf op onderzoek. Luister naar Assange, luister naar alternatieve bronnen.
Broodje aap
Door sociale media konden we zelf informatie gaan verspreiden. En waarom zou je daar stoppen? Feiten zijn immers ook te fabriceren. Populisten als Wilders en Trump vertelden ons dat de reguliere bronnen corrupt waren. De complottheorieën en de journalistiek begonnen door elkaar lopen. Zo werden we steeds wantrouwiger en angstiger. Ons houvast verdween en wat er overbleef was gevaar.
En als er gevaar is moet je waarschuwen. Journalistiek onderzoeker Peter Burger heeft de hardnekkigheid van broodje-aap-verhalen bestudeerd en kwam tot de conclusie dat de mensen die deze verhalen geloven en verspreiden, helemaal niet vinden dat de feiten er toe doen. De signalerende en waarschuwende functie van het verhaal lijkt van veel groter belang. Het zou zomaar zo kunnen zijn, dus pas op!
In een wereld waarin er schijnbaar geen houvast meer te vinden is bij de overheid, voelen we ons bedreigd. In een wereld waarin we geloven dat de media liegen, maken we onze eigen waarheid. Om te waarschuwen voor het gevaar dat we ervaren. We zijn zelf de alternatieve bronnen geworden. We creëren ons eigen broodje aap-nieuws en verspreiden het. We doen dit vanuit alle politieke hoeken. Waar rechts een klein incident met een migrant zal opblazen tot mythische proporties, zal links datzelfde incident bagatelliseren, of nog erger: compleet negeren. Een taart is een doodsbedreiging en een politicus die onwelgevallige dingen zegt, een fascist. We verbuigen en verdraaien de waarheid, omdat we vinden dat we dat recht hebben. We maken haar wanstaltig en potsierlijk, omdat er in onze ogen gevaar dreigt.
Data-aanranders
Maar we zijn zelf gevaarlijk. We zijn data-aanranders. Truth-terroristen die de feiten aanvallen met leugenachtige domgordels. We hebben geen respect meer voor de juistheid van gegevens en lijken alles naar onze hand te willen zetten. We ervaren waarheid als een individueel goed, een recht bijna. Valt iemand onze waarheid aan met een andere, dan vinden we diegene een kolonialist en een overheerser. Politiek correcten ervaren sommige waarheden als kwetsend en eisen dat ze veranderd worden. Politiek incorrecten verzinnen hoaxes en noemen mensen die het met hen oneens zijn wegkijkers, omdat die zogenaamd de ongemakkelijke waarheid niet aankunnen. Maar een ongemakkelijk statement is niet per se waar. Beide kampen doen de waarheid evenveel onrecht aan. Beide kampen helpen haar ook niet. Want wanneer ze zich nu werkelijk voordoet, is het weer een stukje moeilijker geworden haar serieus te nemen.
‘Waarom verdedig je een seksist,’ werd mij onlangs gevraagd naar aanleiding van mijn stuk over Thierry B. ‘Dat kamp heeft al genoeg steun. Je moet aan de goede kant strijden.’ Er is helemaal geen goede kant. Er is geen kant die zoveel gelijk heeft dat ze informatie mag verdraaien, opblazen en uithollen, ook niet in de strijd voor rechtvaardigheid. Ook niet om te waarschuwen. Doe je dit wel, dan ben je automatisch zelf de verkeerde kant geworden. De bruut, de agressor waar je de ander voor uitmaakt.
Kamp waarheid
Ik ben kamp waarheid. Ik sta aan de zijde van hetgeen dat weigert weg te gaan als je ophoudt erin te geloven. Dat is wat ertoe doet, dat is waar zelfs de verdraaiers en alternatieve feitenspinners hun houvast vinden als het erop aankomt. Als ze bij de dokter zijn en horen dat ze geen kanker hebben. Dan hebben we opeens niets meer aan leugens of overdrijvingen. Als ze in een vliegtuig zitten, dat in de lucht blijft hangen omdat het zich houdt aan de wetten van de natuur. Als hun hamster langer blijft leven dankzij de medische wetenschap. Als de zon iedere dag weer op komt, dankzij het draaien van de aarde. Die waarheid.
Ik sta aan haar zijde en help haar als ze weer eens wordt groepsverkracht door de rechtvaardigen. Ik ben er voor haar alleen en de rest mag het van mij op het schoolplein uitvechten. Ik zal haar steunen, haar aidsmedicijnen toedienen en haar verschrikte hoofdje deppen en verzorgen. We hebben haar nu harder nodig dan ooit.
