Impulsieve roesmanagers

Jaap (30) werkt al enige tijd als orthodontist en woont samen met zijn vriendin in Amsterdam. Na het uitgaan bestelt hij met vrienden regelmatig een ‘envelopje met coke’ voor de afterparty thuis. “Je bent in één keer helemaal helder en hebt alles op een rijtje. Zo kun je nog uren doorgaan.” Ook de Utrechtse psychologiestudente Lisa (26) heeft al het nodige geëxperimenteerd met drugs, van een onschuldig jointje tot ghb. Xtc staat bij haar met stip op nummer één. “Ik kan me er echt op verheugen. Je weet gewoon dat het een onwijs leuke nacht wordt wanneer je een pilletje slikt. Je hebt heel intense gesprekken en wilt met iedereen knuffelen.”

Daar waar drugsgebruik vroeger een manier was om je af te zetten, lijkt het nu vooral gebruikt te worden ter ontspanning, als uitstapje om het drukke leven met keuzes en deadlines even te vergeten. “De huidige generatie jongeren lijkt weer meer geïnteresseerd in drugsgebruik,” zegt drs. Ton Nabben, drugsonderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam. “Er wordt langer gestudeerd en gewerkt. Daarnaast zijn de mensen vrijer, er zijn veel singles, het uitgaansleven is gegroeid. Het pilletje is het toetje na het harde werken.”

Jaap begon in zijn studententijd met experimenteren. Met weemoed denkt hij terug aan de ‘drugsweekendjes’ met studiegenoten. “Dan huurde je een huisje en nam iedereen wat mee. En de week erna weer gewoon aan de studie en tentamens halen.” Nabben ziet een duidelijk onderscheid met generatie X, de generatie geboren tussen 1970 en 1985. “De Confettigeneratie associeer ik niet alleen met feesten, want dat deed generatie X ook volop, maar evenzeer met veelkleurigheid, eclecticisme en talloze kleine smaakniches.”

Impulsief maar toch ook verstandig, zo kan de hedendaagse drugsgebruiker worden getypeerd, wat eigenlijk niet samen lijkt te gaan. Nabben: “De meeste jongeren denken er van tevoren goed over na, maar laten lang niet altijd hun drugs testen. De jongeren zijn goed voorgelicht en kennen de risico’s. Je zou ze de managers van hun eigen roes kunnen noemen.” Nabben spreekt ook wel van roeskunstenaars, die anders dan hun tegenhangers – de roesknoeiers – streven naar een roesbalans: af en toe, niet te veel, gecontroleerd en het mag niet het werk en de studie ondermijnen. Tegelijkertijd wordt door deze roeskunstenaars met allerlei drugs geëxperimenteerd en worden verschillende middelen gecombineerd. Zodra een nieuwe pil op de markt verschijnt, wordt ‘ie direct uitgeprobeerd. “Toen de xtc-markt een tijdje was ingezakt, gingen de pioniers direct op zoek naar alternatieven. Zoals het middel Meow-Meow, dat vanwege dezelfde euforische werking als xtc momenteel erg populair is.” Toch zijn er grenzen, ook voor de drugsgebruikende Confetti-jongere. “Zo gauw er naalden aan te pas komen, haak ik af,” zegt Lisa. “Heroïne gaat echt te ver, dat kun je ook geen experimenteren meer noemen. Veel te griezelig.”

Managers van hun eigen roes, zo zien ook Joris (26) en Sanne (25) zichzelf. Ze kennen elkaar van hun studie geschiedenis en zijn sindsdien vrienden gebleven. In hun gezamenlijke vriendengroep wordt wel eens een pilletje geslikt, maar alleen bij special occassions. Sanne: “Als je drugs gebruikt, moet je je er goed over laten informeren en ervoor zorgen dat je in een veilige omgeving bent met mensen op wie je terug kunt vallen.” De avonden worden lang van tevoren gepland, de pillen op tijd besteld en uitgebreid getest. De pil moet natuurlijk wel voldoende MDMA bevatten, de werkzame stof in xtc. Tot 2001 kon je je drugs ook op feesten laten testen, nu kan dat alleen nog bij de speciale testservices van Jellinek Preventie, de instelling voor verslavingszorg in Nederland. Bang om verslaafd te raken, zijn ze niet. Er is een te grote angstcultuur rondom drugs en verslaving gecreëerd, vinden ze. “Als je jezelf kunt beheersen en gewoon geïnteresseerd bent in het opdoen van nieuwe ervaringen, dan denk ik dat er niets mis mee is om af en toe drugs te gebruiken,” zegt Joris. Hier is Sanne het helemaal mee eens. “Het paradoxale van een verslaving is dat hoe meer je ervan gebruikt, hoe minder je ervan geniet.

“Beheersing is daarom het adagium. En eens in de zoveel tijd een pilletje moet kunnen. “Zoveel kwaad kan het niet,” vindt ook studente Lisa. “Zolang je het niet op de automatische piloot gebruikt, zoals je een biertje bestelt in de kroeg.”

In de loop van de jaren negentig, met de komst van house en xtc, werd het gebruik van stimulerende middelen een vast onderdeel van de jongerencultuur. Nabben: “Het werd niet langer geassocieerd met outlaws.” Een enorm gevarieerde drugsmarkt ontstond. Door de toegenomen welvaart nam het gebruik van cocaïne en amfetamine toe, evenals dat van de narcosemiddelen ghb en ketamine. Xtc kreeg een mellow-reputatie, geassocieerd met verbondenheid, liefde, gezelligheid en feest.

Nu de hoogtijdagen van de house voorbij zijn, wordt dan ook steeds meer buiten de gebruikelijke settings gebruikt, zegt Nabben. “Groepen gaan vaker thuis of in het park gebruiken en niet langer alleen in clubs of op housefeesten. Op plekken waar je niet wordt gestoord door strakke regels of wetgeving. Het feestje dat je je nog het best herinnert, is toch dat maffe zaaltje of die tunnel waar je je in het diepste geheim kon laten gaan.” Xtc is nog altijd het meest bekende en gebruikte middel, gevolgd door cocaïne, amfetamine en ghb. Lisa slikt thuis wel eens een pilletje, samen met haar vriend. “We worden er enorm relaxed van en het is extra gezellig. De seks wordt er ook beter door.” Ook farmaciestudent Gerben (26) geeft de voorkeur aan thuisconsumptie, met vrienden op de bank. Onlangs hebben ze het narcosemiddel ketamine ontdekt, ook wel bekend als ‘K’ of ‘Special K’. “Een vriend van me werkt bij een chemisch bedrijf. Hij kon het spul gewoon uit de kliko grissen.” De K-avondjes worden van tevoren goed gepland en er blijft altijd iemand nuchter, voor de veiligheid. “Je raakt in een droomwereld, terwijl je wel gewoon wakker bent. Alles gaat trager, minuten lijken uren te duren.”

Sinds er door politie en justitie een zerotolerancebeleid wordt gevoerd, wordt een stuk strenger opgetreden tegen drugsgebruik. Ook bij het slikken van een enkel pilletje. Nabben: “Na de relatief vrije jaren negentig volgde na de eeuwwisseling, met het CDA aan de macht, een golf van verboden met betrekking tot hedonistisch gedrag. We zijn van een pragmatisch naar een normatief drugsbeleid gegaan, waarbij de nadruk niet meer lijkt te liggen op bescherming van de volksgezondheid, maar op opsporing en straf.” De politiek begrijpt de symbolische betekenisgeving van middelengebruik in brede jongerenculturen niet, vindt Nabben. “Een dancefeest zonder pillen is als een Zwarte Cross zonder bier.

“Hij vindt de manier waarop de laatste jaren op xtc gejaagd wordt onbegrijpelijk. “Uit onderzoek is gebleken dat xtc lang niet zo schadelijk is als alcohol. Daarnaast gebruiken mensen het maar een relatief korte periode.”

Ook onderzoek naar trends in drugsgebruik in opdracht van Jellinek Preventie laat dit zien. In het rapport Antenne 2008 wordt aangetoond dat maar weinig clubbezoekers die ooit een keer alcohol hebben gedronken, het daarbij hebben gelaten. Van de xtc-gebruikers die in 1995 wel eens een pilletje slikten, gebruikte het merendeel in 2008 niet meer of slechts incidenteel. Lisa: “Wijn blijf je de rest van je leven drinken. Xtc hoort daarentegen bij je jeugd. Als je eenmaal een man hebt en kinderen, hoort het er niet meer bij.”

Stop met dit beleid, is dan ook de boodschap van Nabben aan de politiek. “Het veroorzaakt een hoop onrust, je zadelt jongeren op met een strafblad voor een marginaal vergrijp. Blijkbaar is xtc cruciaal voor een grote groep jongeren – ze zullen het blijven gebruiken. En bij legalisering houd je de wind uit de zeilen van chemical cowboys, die xtc-achtige middelen maken en verhandelen.”

Kortom: een pilletje om een avondje te ontsnappen, om daarna weer snel terug naar de brave werkelijkheid te keren. Joris: “Het is goed dat mensen af en toe uit hun ‘normale’ toestand worden geschud en zo inzien dat je ervaring van de wereld ook geheel anders kan zijn. Ik geloof dat mensen dit meer open minded en tolerant maakt.”