Alles voor de knikkers
Regisseur Jean van de Velde heeft me eens verteld dat de opmaat voor zijn thriller Lek bestond uit één enkel beeld dat hem dwingend voor ogen stond. Hij zag een doorgewinterde crimineel voor zich die net vader was geworden en vol trots een baby in een draagzak op zijn borst meevoerde. Het ging Van de Velde niet alleen om het contrast tussen schuld en onschuld, maar ook om het dramatische gegeven dat een ‘lichtzinnige gek’ heel veel van zijn kindje houdt, maar amper benul heeft hoe hij daar mee om moet gaan.
In de Zweedse thriller Snabba Cash (‘Snel geld’) wordt die tegenstelling ook dramatisch uitgespeeld en komen enkele vergelijkbare beelden voor. Een crimineel van Servische komaf kijkt vergenoegd toe hoe zijn achtjarige dochtertje met haar speelgoedpaardje in de weer is en belooft haar dat ze binnenkort een ‘echt paard’ zal krijgen. Papa moet eerst alleen nog even een grote partij cocaïne buit zien te maken bij een ripdeal. Een andere crimineel – zojuist uit de gevangenis ontsnapt – moet een traantje wegpinken als hij babykleertjes koopt voor zijn zwangere zuster. De derde hoofdrolspeler van Snabba Cash is een student die graag feestjes van de jetset van Stockholm bezoekt. Probleem is dat zijn bijverdiensten als taxichauffeur verre van toereikend zijn om zich zo’n luxe levensstijl te veroorloven. Zijn geldzorgen worden nog nijpender als hij een relatie begint met een meisje uit een gegoede familie. Via een bevriende chauffeur raakt hij in het wereldje van de drugshandelaren verzeild.
De hoofdpersonen van Snabba Cash zijn er alle drie van overtuigd dat een flinke som geld de enige mogelijkheid is om hun problemen op te lossen dan wel hun ambities te verwezenlijken. Door hun kortzichtigheid en hebzucht roepen ze uiteindelijk het noodlot over zichzelf af. Het is een boodschap die genoegzaam bekend mag worden verondersteld. Regisseur Daniel Espinosa heeft echter geen middel onbenut gelaten om de toeschouwer deze vermaningen in te peperen. Dat deze thriller in weerwil van die wat al te vet aangezette moraal prima te genieten valt, komt door de onopgesmukte filmstijl en de fraaie sfeertekening. Snabba Cash is gebaseerd op een boek van Jens Lapidus, een van de vele Scandinavische thrillerauteurs die – in het kielzog van het succes van Henning Mankell en Stieg Larson – de laatste tijd nogal aan de weg timmeren. Hoewel je ze uiteraard niet op één hoop kunt gooien, mag je in het algemeen wel constateren dat misdaadauteurs uit Scandinavië wat minder op actie gericht zijn dan hun Amerikaanse collega’s. In vakjargon: hun boeken zijn veeleer character driven dan plot driven. Dat geldt ook voor deze thriller. De kijker zit de personages van meet af aan, bijna letterlijk, dicht op de huid en wordt langzaam maar zeker meegezogen in het schimmige wereldje van boeven, drugshandelaren, scharrelaars en gelukzoekers in Stockholm. Snabba Cash is een indringende, sfeervolle en redelijk spannende film. Een waardige representant van een thrillergenre dat zich, bij gebrek aan een betere term, wellicht het best als ‘Zweeds’ laat omschrijven.
Snabba Cash. Regie: Daniel Espinosa. Vanaf 7 oktober in de bioscoop.
