Het nieuws halen

Het hoogtepunt van het parlementaire jaar beleven we deze week. Voor de meeste mensen staan de folklore, de tradities en de talrijke recepties van Prinsjesdag en Algemene Beschouwingen centraal, maar voor een deel van de bewoners van het Binnenhof is het keihard werken. Dat geldt voor de fractievoorzitters in de Tweede Kamer, voor wie de Algemene Beschouwingen een jaarlijks examen zijn, en dat geldt voor de minister-president, die op de tweede dag van de Algemene Beschouwingen urenlang moet reageren en zich staande zien te houden te midden van talloze interrupties.

Achter deze hoofdrolspelers gaan medewerkers en ambtenaren schuil die teksten voorbereiden, interrupties bedenken en goede antwoorden daarop. Het nieuws halen is de kroon op het vele werk.

Ik heb het voorrecht gehad dit spektakel aan beide kanten mee te maken. Zowel bij de voorbereiding van de fractievoorzitter, toen Jaap de Hoop Scheffer, als in het werken voor premier Jan Peter Balkenende. Daarna bewonderde ik als staatssecretaris het schouwspel van binnenuit, maar op inhoudelijke afstand, op de achterste bankjes van ‘vak K’.

Bij de premier werd op de eerste dag van de beschouwingen tot een uur of twee ‘s nachts doorgewerkt aan de teksten; vanaf half zes de volgende ochtend was de premier in het Torentje om ze door te nemen. Het was altijd een uitdaging om voldoende recht te doen aan de inbreng van de Kamer en tegelijkertijd het verhaal beknopt te houden. Zo mogelijk werd de schriftelijke beantwoording naar de Kamer gezonden. En dan maar hopen dat de premier voldoende voorbereid was op alle mogelijke interrupties. Tien mindere minuten in een tien uur durende beantwoording: reken maar dat alleen die mindere minuten het nieuws halen. Nogmaals: topsport!

Voor premier Rutte komt daar deze week nog een extra uitdaging bij: hoe te balanceren op het slappe koord van de gedoogcoalitie?

Er dreigt een discussie over aanvullende bezuinigingen en het gebrek aan steun daarvoor van de PVV. De Miljoenennota 2012 gaat wat dat betreft met de hakken over de sloot: het financieringstekort blijft met 2,9 procent nog net onder de EU-grens van maximaal drie procent. Bij zijn aantreden verwachtte het kabinet na vier jaar nog uit te komen op 0,9 procent. Inmiddels is de verwachting 1,8. Ook hier wordt de grens op een tiende na niet gehaald. Wordt dat verschil toch 1 procent, dan moet er weer bezuinigd worden, vinden Rutte c.s. Een tiende is hier omgerekend ongeveer 500 miljoen. Een afwijking van 1 procent is dan 5 miljard extra bezuinigingen.

Ik denk dat het kabinet bij het opstellen van de begroting het nodige heeft gedaan om die grenzen niet te bereiken. Na alle kaasschaafvoorstellen uit het regeerakkoord betekent dit dat het kabinet niet kan ontkomen aan structurele hervormingen. Die stonden in de verkiezingsprogramma’s van VVD en CDA, maar zijn bij de vorming van de coalitie tegengehouden door de PVV. Bijvoorbeeld in de sociale zekerheid en de gezondheidszorg.

Bezuinig eventueel maar extra op ontwikkelings-samenwerking, de omroepen en cultuur, vond Wilders. Dat zou de afschaffing betekenen van ontwikkelingssamenwerking. Het CDA zal daarmee natuurlijk nooit akkoord gaan. Dat kan dus nog spannend worden. De oppositie heeft dat al helder in het vizier. D66-leider Pechtold had de Miljoenennota al gescand op het woord ‘hervormingen’, en Cohen van de PvdA heeft Wilders al opgeroepen het kabinet te laten vallen omdat hij het met steeds meer beleid niet eens is.

Met de huidige Miljoenennota heeft het kabinet de discussie nog wat voor zich uit kunnen schuiven, maar dit kan niet voorkomen dat het debat deze week toch vooral over hervormingen zal gaan. Rutte kan zijn borst nat-maken.