Requiem voor 9/11
Toen de twee vliegtuigen zich in het World Trade Center boorden, was Steve Reich in Vermont. Zijn zoon, schoondochter en kleindochter zaten op dat moment in zijn appartement in Manhattan, vier straten verwijderd van de plaats die nu Ground Zero heet. “Voor mij,” verklaarde hij naar aanleiding van zijn compositie WTC 9/11, “was die elfde september geen media event.” WTC 9/11 is een stuk voor drie strijkkwartetten en gemanipuleerde stemopnamen van mensen die op een of andere manier bij de ramp betrokken waren. De stemmen van verkeerstorenpersoneel, hulpverleners, brandweerlieden en ooggetuigen fungeren als de solisten die worden ‘begeleid’ door het Kronos Quartet, de strijkers die door middel van overdubs de partijen van alle drie de kwartetten inspeelden. WTC 9/11 opent met staccato elektronisch gepiep dat klinkt als een versnelde ingesprektoon. Dat ritme bepaalt het tempo waarin de compositie wordt gespeeld, de pulse die geleidelijk wordt overgenomen door de strijkers. ‘They came from Boston’ is de eerste tekst die werd gesampled van een authentieke opname van NORAD, de North American Aeorospace Defence Command. Het genie van Steve Reich schuilt hierin dat hij heeft ingezien dat geen enkele melodische wending die hij zou kunnen bedenken expressiever zou kunnen zijn dan de gesproken verklaringen van de ooggetuigen van de ramp. “I was taking my kids to school. The first plane went straight over our heads into the building,” zegt een vader aan het begin van het tweede deel van het stuk. Die twee gesproken zinnetjes, gepokt en gemazeld door Reichs dissonante orkestraties, maken meer indruk dan alle aria’s van Verdi bij elkaar. Waarmee we niets negatiefs over Verdi willen zeggen. Maar het verklanken van het verdriet om drieduizend verkoolde of verminkte lijken is toch van een andere orde dan het bezingen van een theatraal gebroken hart.
