Analyse: wat klopt er van Wilders’ uitspraken over steun voor Syriëgangers en sharia?
Geert Wilders vloog er, zoals gebruikelijk, met gestrekt been in bij de Algemene Politieke Beschouwingen. Nog voor oppositieleider Emile Roemer het bal gisteren mocht openen kwam hij met een punt van orde: de Koran moest uit de Tweede Kamer worden verwijderd.
Later die middag was het weer raak, toen Wilders het debat met VVD-lijsttrekker Halbe Zijlstra aanging: volgens de PVV-voorman vond ‘driekwart van de moslims Syriëgangers helden’ en wil ‘driekwart van de moslims liever de sharia dan de Nederlandse wet’. Dit alles zou uit onderzoeken zijn gebleken. Hoe zit dat precies?
Bron voor de uitspraak over Syriëgangers is dit onderzoek van bureau Motivaction voor het programma Altijd Wat van de NCRV van 22 mei 2013, waarvoor 370 Nederlandse moslims van Turkse en Marokkaanse afkomst werden ondervraagd. Op het moment van de peiling is de burgeroorlog in Syrië in volle gang, en heeft die dan al meer dan 70.000 slachtoffers gemaakt, terwijl er internationaal niet wordt ingegrepen. Op de vraag of Nederlandse moslims die meevechten in Syrië tegen het regime van Assad als helden kunnen worden getypeerd, antwoordt 73 procent van de moslims bevestigend.
Heeft Wilders dus gelijk? Ja, op dat ene punt wel. Maar voor de conclusie die hij eruit trekt ligt dat anders. Wat Wilders namelijk doet is Syriëgangers gelijkstellen aan jihadisten, en jihadisten gelijkstellen aan Islamitische Staat. Zie onderstaande video vanaf 1.39 minuut:
De uitgeschreven redenering van Wilders:
“ISIS vecht ook tegen Assad. ISIS is een van de grootste vijanden van Assad. Het vechten tegen Assad doet ISIS, en 73 procent van de mensen zei toen – en waarom zouden ze daar nu anders over denken, want ISIS, nogmaals, vecht ook tegen Assad – dat dat helden zijn. Dat zijn de koppensnellers, en dat zijn honderdduizenden mensen in Nederland.”
De logica is dus: omdat ISIS ook tegen Assad vecht, is iedereen die tegen Assad vecht een jihadist, en bovendien een van de ergste (ISIS-)soort. Dat is zoiets als iedereen die anti-Ajax is een Feyenoord-fan vinden, en bovendien een van de harde kern.
Motivaction stelt in zijn onderzoeksverslag bovendien dat de moslims die begin 2013 naar Syrië vertrokken om tegen het regime van Assad te vechten niet gelijk kunnen worden gesteld aan jihadisten:
“Ondanks dat een groot deel van de moslims Syrië-gangers als helden typeert, geeft de helft van hen aan dat het geen onderdeel van de jihad is (50%). Een kwart vindt het wel onderdeel van de jihad (26%).” Met andere woorden: van de 73 procent van de 370 ondervraagde moslims die Syriëgangers die tegen het regime van Assad vechten helden vindt, is 26 procent van mening dat het ook jihadisten zijn: (370×0,73×0,26). Zeventig mensen hebben dat dus geantwoord, oftewel 19 procent.
Maar wat zijn ‘jihadisten’ precies? Ahmed Ait Moha van Motivaction licht toe aan HP/De Tijd: “Van de mensen die de gewapende strijd tegen Assad steunden, vond 26 procent dat dit vechten als een onderdeel van de jihad kan worden gezien. Dat is iets anders dan steun geven aan IS. Er bestaan bovendien verschillende interpretaties van de jihad. Ook het verkondigen van wat er in de Koran staat, missionariswerk, wordt door moslims jihad genoemd. In het onderzoek is de ruime definitie voor jihad gehanteerd: de heilige strijd van moslims voor de normen en waarden van de islam. In die definitie beperkt jihad zich dus niet tot de gewapende strijd.”
Bovendien benadrukt Moha dat het onderzoek begin over de situatie van begin 2013 gaat en de opvattingen en meningen van dat moment weerspiegelt. ”Ik kan me goed voorstellen dat men er nu met IS andere opvattingen op nahoudt.”
Sharia
Dan de uitspraak dat driekwart van de Nederlandse moslims liever de sharia wil dan de Nederlandse wet. Hier doelt Geert Wilders op het onderzoek van het Berlin Social Science Center. In dit onderzoek dat eind 2013 werd gepubliceerd, gaf 70 procent van de Nederlandse moslims aan de ‘regels van de Koran boven seculiere wetten te stellen’ (overigens: ook 13 procent van de christenen vindt hun religieuze wetten belangrijker dan de seculiere). In Trouw laat professor Ruud Koopmans, die het onderzoek uitvoerde, vanochtend weten dat hij de regels van de Koran gelijkstellen aan de sharia ‘een overdrijving vindt’ (Blendle).
Wat moeten we onder die overdrijving verstaan? Dr. Niels Spierings, politiek socioloog aan de Nijmeegse Radboud Universiteit en gespecialiseerd in de islam, zegt desgevraagd dat op basis van de vraagstelling moeilijk is vast te stellen wat de mensen precies gedacht hebben bij het beantwoorden van de vraag. ”Er staat niet dat mensen de democratie willen afschaffen en de sharia willen invoeren. Je kunt er ook in lezen dat mensen wetgeving willen die is gestoeld op de Koran, net zoals het CDA de Bijbel als leidraad heeft voor wetgeving.”
Wat Wilders doet, is de Koran gelijkstellen aan de sharia. Maar nog los van de verschillende versies die er van de sharia bestaan, zijn Koran en sharia bepaald niet hetzelfde. Spierings: ”De Koran is het directe woord van God. De sharia is een interpretatie van teksten uit de Koran en de Hadith, de vertellingen over hoe Mohammed leefde en wat hij deed. En die interpretatie is vaak zeer conservatief.”
Hoewel Geert Wilders dus de indruk wekt zich op feiten te baseren en geen fact-free politics te bedrijven, blijkt hij cijfers te verdraaien en conclusies te trekken die op basis van de uitkomsten van het onderzoek dat hij noemt niet getrokken kunnen worden.
