Britse verkiezingen scheuren oude wonden Noord-Ierland open
Het Verenigd Koninkrijk kiest een nieuwe regering. Blijft Theresa May aan de macht of wordt ze van de troon gestoten door Jeremy Corbyn van Labour? In Noord-Ierland hebben de verkiezingen een extra lading. Door de aankomende Brexit is voor het eerst sinds 1921 de optie van hereniging met Ierland een gespreksonderwerp. Beide partijen staan anders tegenover deze plannen.
“Op welke partij ga je stemmen?” De nerveuse glimlach en de ongemakkelijke stilte van de jonge Laura is veelzeggend. De Noord-Ierse (23) moet het antwoord op deze vraag schuldig blijven. “Dat houd ik liever privé,” zegt ze. Net als de meeste jongeren heeft Laura weinig meer met The Troubles die Noord-Ierland jaren lang verscheurden. “Ik heb Ierse vrienden, maar in diezelfde groep ook Britse vrienden. We laten ons niet beïnvloeden door problemen van vroeger.” Toch blijft die stilte typerend voor de situatie in Noord-Ierland. Er borrelt onrust, maar uitspreken doet men dit niet.
Fragiele rust
Sinds 1921, toen Ierland onafhankelijk werd van het Verenigd Koninkrijk, kent het eiland zijn huidige vorm. Het noorden bleef deel van het Verenigd Koninkrijk, mede door de meerderheid aan Britten in dat gebied. De Ieren van Noord-Ierland wilden bij Ierland, maar kregen dat niet voor elkaar. De spanning werd snijdend, met als gevolg decennia van onrust tussen Ieren en Britten, nationalisten en unionisten. Dat uitte zich in The Troubles, die begonnen in de jaren zestig. Het dieptepunt was Bloody Sunday, waarbij het Britse leger op 30 januari 1972 het vuur opende op vreedzame nationalistische demonstranten. In 1998 werden het Goede Vrijdag Akkoord ondertekent, waarmee een periode van rust en vrede werd ingeleid, zij het een fragiele.
Dankzij de Brexit staat deze rust weer op losse schroeven. Laura benadrukt wat een Brexit en de uitslag van de verkiezingen voor Noord-Ierland kunnen betekenen. “Dit scheurt oude wonden weer open. Mensen gaan ineens weer nadenken over hereniging. Beide partijen (de unionisten en de nationalisten, red.) denken daar anders over. Dat zorgt weer voor felle politieke campagnes.”
Harde grens
“De grens definieert de politiek in Noord-Ierland,” zegt Dr. Kevin McNicholl. Hij onderzocht de gevolgen van de Brexit voor Noord-Ierland aan de Queen’s University in Belfast. Hij ziet dat de lijn van de huidige regering van May verschilt van de wens van veel Noord-Ieren. “De Brexit heeft ervoor gezorgd dat een harde grens met grensposten en paspoortcontroles tussen Ierland en Noord-Ierland weer waarschijnlijk is. Doordat beide landen in de EU zaten, is daar jarenlang geen sprake van geweest. Veel mensen willen geen harde grens. Het doet ze denken aan de zwaar gemilitariseerde grenzen van vroeger. Hierdoor komen stemmen op voor een eenwording met Ierland, ook om zo de voordelen van de EU te behouden.”
Als rechtenstudent is Laura heel erg bekend met het hoogtepunt van The Troubles. “Mensenrechten zijn voor mij misschien wel het belangrijkst. Daarom ben ik fan van de EU. Zij zetten zich daar voor in. Groot-Brittannië laat wat dat betreft veel steken vallen.” Of dat de enige reden is waarom ze pro-Europa is, valt te betwisten. Op de vraag uit welk milieu ze komt, vertelt ze half ontwijkend dat haar ouders een Ierse achtergrond hebben.
Lidmaatschap Europese Unie
De Ieren, nationalisten, zien niets liever dan één Ierland. De voormalige Ierse premier Enda Kenny benadrukte die wens door bij de Europese Unie te informeren naar een mogelijk lidmaatschap van Noord-Ierland, mochten zij zich bij de Republiek van Ierland voegen. Vrijwel alle etnische Ieren in Noord-Ierland scharen zich achter dit idee.
Zo snel zal dit echter niet gebeuren. Tot op de dag van vandaag bestaat nog ongeveer de helft van Noord-Ierland uit etnische Britten. Vaak unionisten, die doorgaans de weg van Groot-Brittannië zullen volgen. Ook de afslag die May nu oprijdt: weg van de EU.
“De belangrijkste overweging voor de mensen die straks in het stemhokje staan, zal zijn of ze wel niet bij Ierland willen,” legt McNicholl uit. “Hier zoeken zij hun partij bij uit. Het aloude conflict bepaalt hier namelijk nog steeds het politieke klimaat. Economisch gezien hebben beide kanten van het verhaal zo zijn voor- en nadelen. Een discussie over hereniging zal in ieder geval voor de nodige conflicten gaan zorgen.”
Toch weet voormalig IRA-strijder Darragh (59) het zeker, ongeacht de uitslag van de verkiezingen. “Ierland wordt weer één, hoe dan ook. Na drie jaar de ellende van de Brexit gevoeld te hebben zullen de mensen tot besef komen. Tien jaar vanaf nu mogen we naar de stembus voor een referendum. Geloof deze man, dan komt Noord-Ierland weer thuis.”
