Spring naar de content
bron: ANP/AFP Foto/Armend Nimani

Hoe een politieke moord op de Balkan tot in Brussel doorklinkt

De afgelopen week werd de Balkan opgeschrikt door een politieke moord. In de tussen etnische Albanezen en Serviërs verdeeld stad Mitrovica in het noorden van Kosovo werd de vooraanstaande politicus Oliver Ivanovic vermoord. Ivanovic werd gezien als de gematigde Servische stem van de Serviërs in Kosovo en een belangrijke pijler in de moeizame dialoog tussen Belgrado en Pristina, onderhandelingen die door Brussel geleid worden.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Paul Geraedts
Beeld:

Zoals veel politici op de Balkan begon Ivanovic zijn politieke loopbaan tijdens de conflicten van de jaren negentig. Zijn activiteiten gedurende deze oorlog zorgden ervoor dat hij vanuit Albanese kant voor oorlogsmisdaden voor de rechtbank moest verschijnen en veroordeeld werd tot negen jaar gevangenisstraf; een straf die later nietig verklaard werd waarna hij in afwachting was van een nieuwe rechtszaak.

Terwijl de aanklachten wegens vermeende oorlogsmisdaden nog steeds liepen, werd Ivanovic steeds belangrijker voor de precaire politieke situatie in de verdeelde regio.

Kritiek en doodsbedreigingen

Hij had het lastig. Aan de ene kant beschuldigden Albanezen hem van oorlogsmisdaden, één krijgt hij van eigen, Servische kamp de wind van voren. Ivanovic uitte namelijk kritiek op de Servische regering, die volgens hem geen constructieve dialoog voerde maar de poot stijf houdt omtrent het erkennen, dan wel normaliseren van relaties met Kosovo.

Ten koste van de Servische minderheid (ongeveer 5 procent van de Kosovaren) in dat land, die in armoedige enclaves moeten leven. Voor veel (Kosovaarse) Serviërs is iedere vorm van compromis met de Albanese meerderheid uitgesloten, en alleen al het aandragen van de mogelijkheid wordt gezien als verraad. Vier dagen voor zijn dood gaf Ivanovic dan ook aan te vrezen voor zijn leven.

Beeld:

Gevolgen

Het is dan ook logisch om de oorsprong van de doodsbedreigingen die Ivanovic ontving, en de daaropvolgende moord, te zoeken in Servische hoek. Ook de (Servische) maffia of de Albanezen zijn vooralsnog niet geheel vrij te pleiten. Wie Ivanovic precies vermoord heeft is dus nog lang niet zeker, maar dat de gevolgen van deze brute daad groot zijn, is een feit. Servië en Kosovo zitten in feite sinds 1999 in een frozen conflict.

De spanningen tussen beide bevolkingsgroepen zijn nooit opgelost. De moeizame dialoog tussen de landen wordt geleid door Brussel, dat Servië na (onder andere) normalisering van relaties met Pristina een toekomstig EU-lidmaatschap in het vooruitzicht stelde.

De rol van de EU

De moord op Ivanovic heeft echter grote gevolgen voor deze gesprekken. De Servische regering heeft in de directe nasleep al te kennen gegeven zich tot nader order terug te trekken uit de gesprekken met Brussel en Pristina. Een beslissing die vergaande gevolgen kan hebben voor de fragiele veiligheidssituatie in dit deel van Zuid-Oost Europa. Een volledige stop van de onderhandelingen voor eventuele toetreding zorgt ervoor dat andere machten al snel om de hoek komen kijken.

Beeld:

In het geval van Servië is dat Poetins Rusland, dat al jaren via een gedeelde Slavisch/orthodox-christelijke achtergrond voet aan de grond probeert te krijgen op de Balkan. Vooralsnog vangt Poetin bot, mede doordat de Europese Unie de regering van Servië perspectief biedt in de vorm van een lidmaatschap in de (verre) toekomst.

De echo van de pistoolschoten die afgelopen dinsdag in Mitrovica te horen waren, klinkt door tot in Brussel. De status van Servië als kandidaat-lid ging onlangs nog ietwat omhoog door het voltooien van een tweetal chapters (criteria om te voldoen aan lidmaatschap).

Door de moord op een sleutelfiguur als Ivanovic staat een verdere, constructieve dialoog voor de zoveelste keer op losse schroeven. Het gevaar is dat het land hierdoor een nog nationalistischer koers gaat varen. En dat heeft nog nooit iets goeds gebracht in deze turbulente regio.