Spring naar de content
bron: ANP/Jerry Lampen

‘Pak echte fraudeurs in plaats van bijstandsmoeders’

Van de hand van Bart de Koning verschijnt het boek Vriendjespolitiek – Fraude en corruptie in Nederland. In deze grondige analyse van Fraudeland Nederland probeert de onderzoeksjournalist burgers, ambtenaren en beleidsmakers wakker te schudden. 

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Jessy de Cooker
Fraude
Beeld:

Twee jaar heeft onderzoeksjournalist Bart de Koning tussen zijn normale werkzaamheden voor De Correspondent, Follow the Money, Vrij Nederland en Maarten aan zijn boek Vriendjespolitiek – Fraude en corruptie in Nederland gewerkt. En geen dag te lang, zo vertelt hij. “Ik wilde op een gegeven moment Het Financieele Dagblad niet meer zien, wilde niet meer weten wie er weer opgelicht was.”

De Koning duikt tijdens zijn research diep in de wereld van frauderend Nederland en eindigt dieper dan verwacht. “Ik dacht: ik weet best wat van fraude, dan pak ik een aantal leuke zaken bij elkaar, maar het viel me tegen hoeveel er is,” vertelt hij. “Je bent met de bestaande affaires al oneindig aan het werk, en er kwamen ook steeds zaken bij. De eierfraude, mestfraude en kalverfraude, het hield nooit op.”

In Vriendjespolitiek – Fraude en corruptie in Nederland poogt De Koning frauderend Nederland te analyseren. Denk dan aan affaires als Lockheed, de bouwfraude, vastgoedfraude, de fraudezaak rond de Limburgse politicus Jos van Rey, asfaltfraude, Henry Keizer, Panama Papers en ga zo maar door. “Terwijl deze zaken pas het topje van de ijsberg zijn,” vertelt de journalist.
De totale schattingen over de schade van frauderende Nederlanders lopen uiteen, maar onderzoekers ramen de ‘schade’ voor de burger op minstens 11 miljard euro per jaar, of ongeveer 600 euro gemiddeld per Nederlander. De Koning: “Het berekenen van alle fraudevormen is moeilijk, omdat het heel lastig definieerbaar is. Fraudeurs lopen niet te koop met hun methodes en het feit dat ze de overheid een loer draaien. Omdat het zo onzichtbaar en abstract is, valt het ook voor Nederlanders moeilijk te begrijpen, in tegenstelling tot iets als bijstandsfraude.”

Daar noemt De Koning meteen een thema dat hem aan het hart gaat. “Het gaat hier om ongeveer 100 miljoen euro per jaar. Soms is het ook niet echte fraude maar gaat het om een vergissing. Toch worden bijstandsmoeders uitgekleed, omdat hun fouten zichtbaar zijn.” Zulk beleid is fout en immoreel, vindt De Koning.

Precies dat wil hij ons met Vriendjespolitiek – Fraude en corruptie in Nederland duidelijk maken. ‘We’ laten de grote vissen zwemmen. De Koning: “Neem de recente kwestie waarbij een vrouw in de bijstand aangegeven wordt door haar buurtgenoten. Ze zou in de ogen van haar buren onterecht bijstand ontvangen. De gemeente Delft heeft haar vervolgens 97 keer geobserveerd. Eén vrouw, 97 keer geobserveerd. Tegelijkertijd laten overheden kansrijke dossiers liggen. Er lopen notoire beroepsfraudeurs rond, die bij iedere curator in Nederland bekend zijn, maar het kost moeite om die fraudeurs aan te pakken. Overheid, zet je prioriteiten eens even de goede kant op.”

Deze zware jongens zouden met 500 extra financieel rechercheurs makkelijker te bestrijden zijn, stelt De Koning. “Je moet die lui systematisch kaalplukken.” Op dit moment probeert de politie dit bijvoorbeeld met een patseraanpak. Een nutteloze methode, vindt De Koning. “Een in beslag genomen auto is misschien een ton waard, maar bij echte fraudeurs praten we over miljoenen euro’s aan onzichtbare fraudeinkomsten.”

Oplossingen voor Nederland

Kan zijn boek oplossingen bieden voor Fraudeland Nederland? Waarschijnlijk niet, maar het gaat om het creëren van een algemeen besef, vindt De Koning. “Extra regels gaan alleen maar brave burgers belemmeren, heb ik tijdens mijn onderzoek gemerkt. Zij moeten nog meer vinkjes zetten en papieren inleveren; regels die de echte fraudeurs toch wel weten te omzeilen. We scoren als land dan wel laag op de corruptieranglijsten, maar we moeten erkennen dat we als Nederland niet het braafste jongetje van de klas zijn.”

Fraude
Beeld:

Als lichtend voorbeeld noemt De Koning de zaak rond Henry Keizer. Afgelopen week heeft justitie voor twintig miljoen euro beslag gelegd bij de voormalig VVD-voorzitter. Ook zit de FIOD Keizer achter de broek. “Iedereen kan aanvoelen dat hij niet koosjer is,” stelt De Koning. “Hij heeft een crematiebedrijf gekocht voor 30.000 euro, waarvan vastgoed voor nul euro op de balans stond. En dan blijft de VVD volhouden dat Keizer volledig integer is. Daartegen zijn geen nieuwe regels bestand.”

Geen opbeurende conclusie dus, maar wel een die gedeeld dient te worden. Al staat de laatste versie van de actualiteit vanzelfsprekend niet in Vriendjespolitiek – Fraude en corruptie in Nederland. De Koning: “Het boek moest echt af. Het hardnekkige ervan verbaast me vooral en is om moedeloos van te worden, maar fraude geeft mij ook werk.”

Vriendjespolitiek – Fraude en corruptie in Nederland is vanaf dinsdag 10 juli verkrijgbaar bij Uitgeverij Amsterdam University Press.