Waarom de Gele Hesjes-beweging besmettelijk is
Afgelopen zaterdag veranderde Parijs in een oorlogsgebied. Diezelfde dag werd ook in Nederland voor het eerst geprotesteerd door de zogeheten ‘Gele Hesjes’. Wat drijft deze beweging zonder leiders de straat op, en kunnen we in Nederland ook brandende auto’s verwachten?
Afgelopen weekend waren er in Parijs duizenden Gilets jaunes op de been, om te protesteren tegen de verhoogde brandstofprijzen. De betoging escaleerde: zo werd onder meer de Arc de Triomphe bestormd en het interieur van het gebouw vernield. Auto’s stonden in lichterlaaie, er werden meer dan vierhonderd aanhoudingen verricht. Er vielen 133 gewonden en een dode. Er waren duizenden betogers op de been in Parijs afgelopen zaterdag. Opmerkelijk is dat de beweging brede steun heeft onder de bevolking: 77 procent van de Fransen steunt de protestbeweging, meldt het Franse onderzoeksbureau Odoxa.
Waait de beweging nu ook over naar Nederland? Afgelopen weekend begon het daar wel op te lijken. Tientallen gele hesjes gingen afgelopen weekend de straat op in Den Haag. Er vlogen geen auto’s in brand: “Ons advies: in het geval van een confrontatie tijdens een protest: doe je hesje uit, loop weg, maak een ommetje, kom terug en doe je hesje weer aan,” Aldus de burgerbeweging. Het klinkt wellicht mal, maar uit een peiling van Maurice de Hond blijkt dat een derde van de Nederlandse bevolking sympathie heeft voor de ‘Gele Hesjes NL’.
Maar wat willen de Nederlandse Gele Hesjes? De burgerbeweging bestaat naar eigen zeggen uit ‘normale, hardwerkende vredelievende burgers, die staan voor een krachtige doch vreedzame opstand’. De Facebookgroep Gele Hesjes NL heeft momenteel rond de zeventienduizend leden, waarvan slechts een klein deel daadwerkelijk kwam demonstreren. Een vergunning voor het protest ontbrak dan ook.
Was de demonstratie een succes? Lodewijk de Waal, oud-vakbondsvoorzitter van FNV, vindt van niet. De Waal heeft naar eigen zeggen zijn hele leven gedemonstreerd en noemt de protestactie van afgelopen zaterdag in Den Haag ‘volkomen amateuristisch’. ‘Voor een goede protestactie moet je een heldere eis hebben, die breed ligt in alle lagen van de samenleving, zoals nu in Frankrijk het geval is. In Nederland is er momenteel niet genoeg onvrede om zoiets te organiseren. Ik vermoed dat de gele hesjes in Nederland niets gaan uithalen.’
De actiepunten van de Gele Hesjes NL zijn uiteenlopend: ten eerste eisen zij aftreding van kabinet Rutte-III, omdat zij vinden dat deze de bevolking monddood heeft gemaakt door het referendum af te schaffen. Er moet een nieuw kabinet komen dat zorgt voor minder armoede en ongelijkheid. Zorg en onderwijs moeten volgens hen inkomensafhankelijk worden, zodat groeiende verschillen tussen bevolkingsgroepen worden teruggedrongen. Daarnaast pleiten zij voor betere werkvoorzieningen: weg met de flexplekken en de nul-urencontracten. Zij willen meer sociale zekerheid, onder andere door middel de invoering van het basisinkomen. Ook maken ze zich zorgen om een grote toestroom van migranten naar Nederland.
Is het toeval dat de Franse beweging leidt tot kopieergedrag in Nederland? Meindert Fennema, emeritus hoogleraar politicologie, zegt van niet. “Alle vormen van sociaal protest hebben de neiging om navolging te vinden: momenteel waait het over van Frankrijk, naar België en Nederland. Dat geldt ook voor de protesten uit 1968: het sociaal protest is besmettelijk.”
“In Frankrijk zijn momenteel de protesten begonnen uit onvrede van de verhoging van de benzineprijzen, maar dat is niet het enige: het gaat erom dat de middenklasse verdwijnt. In feite is het een verdediging van de verworven rechten van de middenklasse. De arbeidsmarkt zit geheel vast, mensen gaan al met pensioen als zij 55 jaar oud zijn. De werkloosheidsvoorzieningen worden steeds soberder, en daar is verzet tegen. De vakbondscultuur in Frankrijk is van oudsher ook erg sterk: de Fransen deinzen niet terug voor geweld.”
Kunnen we in Nederland ook brandende monumenten verwachten? “In Nederland is het anders,” zegt Fennema. ” Vakbonden of milieubewegingen worden vaak al direct opgenomen in het overleg met de overheid, waardoor geweld niet nodig is. De gele hesjes zullen aanvankelijk niet veel uithalen. Mijn inschatting is dat de gele hesjes een soort van coalitie is van SP’ers en PVV’achtigen.”
Momenteel zijn de Gele Hesjes NL bezig met vergunningen aanvragen voor demonstraties. De #GeleHesjes zeggen door te gaan met hun protest tot voedselbanken overbodig zijn en niemand meer op straat hoeft te leven, meldt een persbericht.
