Spring naar de content
bron: ANP

AT5 maakte vele sterren groot, maar moet steeds bedelen bij politiek

De Amsterdamse zender AT5 bracht vele grote sterren voort. Denk aan Merel Westrik of de populaire Rik van de Westelaken. Maar toch is AT5 iedere vijf jaar afhankelijk van de lokale politiek. Dit keer is het omroep C-Amsterdam dat de televisie in de hoofdstad ten koste van AT5 wil overnemen. De gemeenteraad ziet wel wat in het ‘sprankelende’ plan. Maar hoe zit het met de financiën? En waarom moeten de journalisten van AT5 überhaupt bij raadsleden bedelen voor hun baan, zo vraagt Ton F. van Dijk zich af.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Ton F. van Dijk

Eigenlijk wil ik me er helemaal niet mee bemoeien: AT5, de Amsterdamse stadszender bevindt zich in zwaar weer. Maar zo vlak voor Pasen, een tijd waarin lijden centraal staat, kan ik er niet om heen. Want de journalisten van de Amsterdamse zender worden momenteel op bijna bijbelse wijze op de pijnbank gelegd. En dat is niet voor het eerst, zo weet iedereen die AT5 de afgelopen (ruim) 25 jaar heeft gevolgd.

Amstel Televisie 5 werd in 1992 opgericht. De hoofdstad van Nederland kreeg een publieke televisiezender en dat heeft men geweten. De geschiedenis van AT5 is één grote paradox. Ongekend succesvol als lokaal televisiestation, maar altijd gedoe over geld.

AT5 is het Ajax van de media, een talentenvijver voor Hilversum, in eigen stad populair bij de ‘gewone’ mensen, ongeacht hun kleur en culturele achtergrond. Maar AT5 is ook een leven lang onbegrepen door lokale politici, die iedere vier jaar hun plas willen doen over het voortbestaan van de lokale zender. Voor dat ik verder ga eerst maar even een paar feiten, in willekeurige volgorde en niet volledig:

Abboneer op een lidmaadschap

Flinke korting op een digitaal jaarabonnement

Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)

Word abonnee

Merel Westrik (RTL Nieuws), Mariëlle Tweebeke (Nieuwsuur), Jeroen Wollaars (Nieuwsuur), Rik van de Westelaken (EenVandaag, Wie is de Mol?) en Art Rooijakkers (RTL4). Need I say more? Is er één ander lokaal medium dat zoveel grote televisienamen voortbracht?

Merel Westrik (RTL Nieuws), Mariëlle Tweebeke (Nieuwsuur), Jeroen Wollaars (Nieuwsuur), Rik van de Westelaken (1Vandaag, Wie is de Mol) en Art Rooijakkers (RTL4). Need I say more?

Maar dat is niet alles: uit steeds terugkerende onderzoeken blijkt dat AT5 sinds de oprichting door bijna alle groepen in Amsterdam wordt gezien als belangrijke of zelfs dé belangrijkste nieuwsbron over de stad. Veel meer nog dan bijvoorbeeld Het Parool. Opvallend: vooral bij kijkers van Turkse, Marokkaanse en Surinaamse afkomst is AT5 traditioneel populair.

Je zou denken dat de respectievelijke wethouders van media in de hoofdstad (vergezeld door de woordvoerders in de raad) jaarlijks in optocht door de stad zouden lopen om het succes van AT5 te vieren, maar dat is niet zo. Onkunde en onbegrip vormen het leitmotiv bij de behandeling die AT5 – in het bijzonder de journalisten van de zender – iedere keer weer ten deel valt.

De houding van de Amsterdamse politiek is historisch gezien passief-agressief jegens het lokale medium. Men zegt het één en doet het ander. Vooral de medewerkers die steeds weer met grote onzekerheid worden geconfronteerd zijn hiervan het slachtoffer.

De houding van de Amsterdamse politiek is historisch gezien passief-agressief  jegens het lokale medium…

Ik weet dit omdat ik zo’n acht jaar geleden door de toenmalige wethouder van media, Carolien Gehrels (PvdA) mede namens het College van B&W werd gevraagd om algemeen directeur en hoofdredacteur van AT5 te worden. Belangrijkste verzoek: Red AT5 van de financiële ondergang en stel de toekomst als zelfstandige zender veilig. Vooral dat laatste was volgens Gehrels van belang, die zelfstandigheid.

Maar het liep anders. Tijdens een van de vele inspreekrondes in de gemeenteraad verscheen de directeur van het journalistiek tobbende, maar relatief rijke RTV Noord-Holland ten tonele. Deze functionaris liet weten dat zijn provinciale televisiezender het Amsterdamse nieuws voor de helft van het geld zou kunnen maken. Hij beloofde daarbij ook tal van flankerende programma’s. Van talkshows tot multi-culti, als ik het me goed herinner.

Ik heb nog geprobeerd de lokale politici, die halsoverkop verliefd werden op deze enthousiaste directeur, op andere gedachten te brengen. Een (gedwongen) samenwerking met de fletse provinciale zender zou de identiteit van AT5 niet ten goede komen. Maar de raad was onverbiddelijk en dus kreeg ik van wethouder Gehrels het bericht dat er alleen geld was voor een samenwerking tussen AT5 en de provinciale televisiezender.

Maar de raad was onverbiddelijk en dus kreeg ik van wethouder Gehrels het bericht dat er wat de raad betreft alleen geld was voor een samenwerking tussen AT5 en de provinciale televisiezender.

En zo kon het gebeuren dat de trotse hoofdstad van Nederland de eigen lokale televisiezender uitleverde aan de provincie. AT5 zegde de huur op van haar burelen aan de Herengracht en vertrok naar een troosteloos industrieterrein in de periferie van de stad. Als gevolg van deze draconische bezuinigingsmaatregel verloren rond de 100 mensen (freelancers meegerekend) hun baan bij AT5. Ik heb ze allemaal op initiatief van de Amsterdamse raad mogen ontslaan. Een vuil werkje.

Dat ik het ‘fusieplan’ desondanks heb uitgevoerd, had te maken met een belofte die de lokale politiek mij daarop deed: zorg ervoor dat de beoogde samenwerking tussen AT5 en RTV-NH er komt en de journalisten van AT5 hebben de komende tien jaar geen zorgen meer over hun toekomst, AT5 is dan ‘gered’.

Het is inmiddels ruim zes jaar later en dezelfde journalisten, die ik destijds van de noodzaak van het plan moest overtuigen met het argument dat er dan rust zou komen rond AT5, moeten zich opnieuw verantwoorden in de Amsterdamse gemeenteraad. En ook dit keer omdat anderen – net als de directeur van RTV-NH destijds – vinden dat zij het veel beter én goedkoper kunnen.

Onder de naam C-Amsterdam maakte een groep betrokken Amsterdammers onder wie de gewaardeerde documentairemaakster Mildred Roethof een zinderend plan voor lokale televisie. Voorwaarde van C-Amsterdam is dat men het roer geheel overneemt (waarom eigenlijk?). In ruil belooft men naast dagelijks nieuws een reeks aansprekende programma’s. Zeg maar het type programmering dat eerder mede als gevolg van de politieke realiteit bij AT5 is wegbezuinigd.

Voorwaarde van C-Amsterdam is dat men het roer geheel overneemt. In ruil belooft men naast dagelijks nieuws een reeks aan aansprekende programma’s.

De arme medewerkers van AT5 (die de vorige keer de dans ontsprongen en zich bleven inzetten) moeten – als we de berichten mogen geloven – ondanks alle mooie beloften van de plaatselijke politiek destijds, blijven vrezen voor het leven van hun grote liefde AT5 en wellicht net zo belangrijk: voor baan en inkomen.

Ik ga hier niet zeggen dat het niet beter kan met de programma’s van AT5. Voor zover AT5 naast het dagelijkse nieuws niet genoeg mooie programma’s maakt, heeft dat vooral te maken met gebrek aan middelen, want de programmamakers willen wel. Maar voor een paar miljoen euro kun je geen volwaardig televisiestation exploiteren, dat weet iedereen die er wél verstand van heeft.

Het alternatieve plan van C-Amsterdam, dat AT5 nu in haar voortbestaan bedreigt, ziet er op papier goed uit. Ik wil niemand tekort doen, maar als ervaren televisiemaker en oud-directeur van zowel AT5 als de landelijke publieke omroep, plaats ik grote vraagtekens bij de mogelijkheid om de glanzende brochure die C-Amsterdam maakte, te vertalen in een levensvatbaar televisiestation op basis van de beschikbare middelen.

De geschiedenis herhaalt zich: gemeentelijke politici zijn opnieuw verliefd geworden op een externe partij die zegt dat het beter kan. Als AT5 niet meer is wat het geweest is, ligt dat grotendeels aan diezelfde politici die eerder als een blok vielen voor de mooie verhalen van de provinciale televisiebaas.

De gemeentelijke politici zijn opnieuw verliefd geworden op een externe partij die zegt dat het beter kan.

Het laatste dat ik erover kwijt wil is dit: Er is geen enkele groep werknemers in de hoofdstad, die zoals de journalisten van AT5 iedere vijf jaar bij de gemeenteraad van Amsterdam letterlijk moet smeken voor het behoud van hun baan. Een onmogelijke positie voor journalisten die tot taak hebben diezelfde raad kritisch te volgen en te beschouwen.

Vanuit de zorgplicht die de lokale overheid heeft voor journalisten van haar ‘eigen’ publieke televisiestation is dit een onverteerbaar gegeven, dat fatsoenlijke politici onmogelijk voor hun rekening kunnen nemen. Zeker omdat zij zelf in hoge mate verantwoordelijk zijn voor de onwaardige situatie waarin AT5 zich nu bevindt en die de – voor hun baan bedelende – medewerkers bepaald niet hebben verdiend.

Volg Ton F. van Dijk ook op Twitter: @tonfvandijk

Onderwerpen