De ware nostalgicus wil de stoffige linkse principes van Timmermans
Vanuit zijn woonplaats Genua beschouwt Ilja Leonard Pfeijffer wekelijks een onderwerp dat het Nederlandse nieuws beheerst. Deze week buigt hij zich over de kracht van nostalgie in de politiek.
Dat niemand nog enig benul heeft wat hij wil en welke kant het op moet met alles, heeft niet alleen negatieve kanten. De wereld wordt er op een paradoxale manier erg voorspelbaar van. Want wie zich voor het heden geen toekomstscenario kan voorstellen, grijpt voor houvast al gauw terug op het verleden. Nostalgie is alomtegenwoordig. Het is het wezenlijkste kenmerk van onze cultuur en tijdgeest. Terwijl we musicals van Annie M.G. Schmidt heropvoeren en hipsters rondlopen in de kleren van hun opa’s en oma’s, leven we het liefste in zwart-wit oude Hollywoodfilms na. Ook de nieuwe Hollywoodfilms gaan over de oude Hollywoodfilms. We verlangen naar Ajacieden met bakkebaarden die de cup wel wonnen en zwelgen bij de popmuziek van vorige generaties die we beluisteren van grijsgedraaid vinyl. Reclames op tv zijn retro. Alles is retro. Het schijnt dat er jongeren bestaan die hun nostalgisch verlangen zozeer overdrijven dat ze weer moeilijke literatuur willen lezen uit papieren boeken. Zoals ik al zei: het heeft niet alleen negatieve kanten.
Deze hang naar nostalgie vertaalt zich ook in politieke voorkeuren. Het verklaart de opkomst en de populariteit van de populistische nationalisten. Wilders beloofde ons de klokken terug te draaien naar de jaren vijftig, met windmolens achter de gesloten slagbomen van grensovergangen, de keiharde gulden, het defilé te Soestdijk en louter blanke, sjoelende kinderen. Maar Wilders is inmiddels uit de mode, want Baudet biedt ons nog meer nostalgie. Hij wil af van de idealen van de Franse revolutie. Dat is pas retro. De nieuwe populisten die zullen beloven om ons terug te brengen naar de Middeleeuwen, inclusief kruistochten tegen de moslims, staan zich al klaar te maken in de coulissen, let op mijn woorden.
Abboneer op een lidmaadschap
Flinke korting op een digitaal jaarabonnement
Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)
Word abonneeMaar er is een probleem met deze populistische nationalisten. Ze beloven wel het oude, maar ze zijn zelf nieuw. Baudet doet er weliswaar alles aan om op een decadente edelman te lijken en in gedachten draagt hij een geraffineerd gepoederde pruik op zijn hoofd, maar dit neemt niet weg dat zijn opkomst en aanwezigheid een vorm van nieuwlichterij behelst. Dat is zijn zwakke kant. De kiezer heeft dat inmiddels ook door. Daarom viel zijn resultaat bij de Europese verkiezingen van vorige week tegen.
De ware nostalgicus wil iets wat vroeger ooit hip was maar wat inmiddels volledig uit de mode is geraakt. Baudet is een soort moderne reproductie van een bakelieten telefoon: iets nieuws dat probeert op iets ouds te lijken. De ware nostalgicus wil de real shit. En zoals hij Thunderbirdspoppetjes uit de jaren ’70 gaat sparen en mails verstuurt met een Atari spelcomputer, zo stemt hij onhip en retro. En wat is onhipper en meer retro dan stemmen op de PvdA? De enige reden waarom die partij nog bestaat, is dat ze zijn vergeten haar op te heffen. En terwijl andere partijen nog iets fris proberen uit te stralen, stijgt er uit de oude PvdA nog altijd die heerlijk ouderwetse walm op van een arrogante regentencultuur.
Oké, het was het Timmermanseffect. Ik mag Frans Timmermans graag. Ik ben ervan overtuigd dat hij uiterst capabel is. Maar daar win je geen verkiezingen mee, laten we wel zijn. Zijn grote electorale aantrekkingskracht bestond niet uit zijn kwaliteiten, maar uit het feit dat hij met een feilloos gevoel voor de tijdgeest een volledig achterhaald verhaal vertelde over solidariteit en andere verrukkelijk stoffige linkse principes. Zoals de hipsters wegliepen met Bernie Sanders, zo hesen wij onze ome Frans op het schild. Dan komt hij ook nog uit Limburg. Hoe retro wil je het hebben?
De zieltogende SP heeft mij nog niet om advies gevraagd, maar dat zullen ze de komende week wel doen. Het moge duidelijk zijn wat ik hun zal adviseren. Ze moeten in geen geval vernieuwen. Geen rare filmpjes die aansluiten bij het huidige agressieve mediaklimaat, geen Trumpfratsen, geen andere nieuwlichterij. Hamers en sikkels wil ik zien. Dat is de enige manier om een deel van het in nostalgie zwelgende electoraat terug te winnen.
