Hardnekkige idealen
Extremistische regeringen en organisaties – eens Stalin en Pol Pot, tegenwoordig Hamas – hebben altijd steun genoten bij een deel van de westerse intelligentsia. Zelf hebben deze elites nooit in onvrijheid hoeven leven.
Hoe hardnekkig extreemlinkse idealen zijn – en hoe koppig de hoofden waarin ze blijven zitten – leerde ik van Harry Mulisch. Ik was begin twintig toen ik hem moest tolken tijdens een etentje met Russische recensenten. Mulisch was niet de enige Nederlandse schrijver aan die tafel, maar hij verlangde wel dat zijn woorden onmiddellijk, dwars door andere conversaties, aan de Russen werden overgebracht. “Ik word hier verdomme niet meer getolkt!” riep hij toen ik een hap probeerde te nemen. Halverwege het diner, georganiseerd door het Letterenfonds in de hoop op een rode loper voor de Nederlandse literatuur in Rusland, vond Mulisch dat het tijd was voor een toost op Stalin.
Als niet-beëdigde kon ik de vertaling in het Russisch inleiden met de disclaimer dat we hier met een onverbeterlijk geval van salonsocialisme van doen hadden. De Russen barstten in lachen uit, tot onbegrip van Mulisch, voor wie zijn lof aan ‘de overwinnaar van het fascisme!’ bloedernst was. De letterkundige Samuel Lurié bedankte me na afloop voor het spektakel; hij had nog nooit een fellow traveler in het wild ontmoet. Lurié had voor zijn dood in 2015 nog de kracht om polemisch verzet te bieden tegen Poetins annexatie van de Krim, maar Mulisch? Als die nog zou leven, zou hij nog steeds op Stalin drinken. Salonsocialisme gedijt als onkruid op kunstmest.
Paywall
Wilt u dit artikel lezen? Word abonnee, vanaf slechts 5 euro per maand.
Lees onbeperkt premium artikelen met een digitaal abonnement.
Kies een lidmaatschap
