D66 is vooral erg Volvo
De kandidatenlijst van D66 voor de Tweede-Kamerverkiezingen van 12 september kent geen verrassingen.
De bekende Kamerleden Wouter Koolmees, Kees Verhoeven, Pia Dijkstra en Gerard Schouw staan op verkiesbare plaatsen. Er zijn op de top-10 ook drie nieuwkomers uit sectoren die goed aansluiten bij het ‘merk’ D66: de COC-voorzitter Vera Bergkamp, onderwijsbestuurder Paul van Meenen en Steven Weynberg, directeur sociale zaken.
Gekrakeel over hoge of lage posities lijkt uitgesloten. De lijsttrekker Alexander Pechtold wordt op handen gedragen en het ledenaantal van de partij groeit intussen gestaag door. Hooguit was er wat verbazing over Boris van der Ham die niet terug wil in de Kamer. Maar voor de rest geen centje pijn voor de Democraten.
Ze lijken het politieke tij mee te hebben. In de peilingen zitten ze vrij constant op veertien, vijftien zetels en daarmee bevinden ze zich in een sleutelpositie straks bij de formatiebesprekingen. Ga maar na: D66 is nodig voor de Kunduz-coalitie (VVD, CDA, GroenLinks en ChristenUnie), kan het verschil uitmaken bij PaarsPlus (PvdA, VVD, GroenLinks), en zelfs bij de vorming van een links kabinet van SP, PvdA en GroenLinks zou D66 het beslissende duwtje in de rug kunnen geven.
Bij de verkiezingen zou de partij wel eens een goed alternatief kunnen zijn voor al die dolende sociaal-liberalen die voorheen PvdA stemden, maar die nog niet overtuigd zijn van de nieuwe aanvoerder Diederik Samsom en diens poging om over de rug van SP-leider Emile Roemer zijn partij een linkser profiel te geven.
Onverkwikkelijkheden
Dan had GroenLinks voor deze kiezers een uitkomst kunnen bieden, maar de vraag is hoe ‘liberaal’ die partij is. In het onlangs uitgebrachte Het Liberalen boek komt GroenLinks niet voor vanwege zijn ‘neiging tot verregaande staatsinterventies en zijn historische wortels in communisme en pacifistisch-socialisme’. Belangrijker overweging waarschijnlijk is dat het na de onverkwikkelijkheden tussen Tofik Dibi en Jolande Sap verre van rustig is in die gelederen en daarvan gaat dan ook geen wervende werking uit.
Kunnen zij zich dan niet aansluiten bij de sociaal-liberalen in de VVD? Vermoedelijk niet, want veel (zie bijvoorbeeld het verder strippen van de ontwikkelingshulp) wijst erop dat Rutte juist een hardere, rechtsere koers inslaat om de mogelijke overloop van kiezers naar de PVV tegen te houden.
Blijft over: D66, de partij die haar vermaarde kroonjuwelen (gekozen premier, burgemeester, invoering van referendum) voorlopig in de kast heeft gestopt. Die zijn irreëel en verwarrend bovendien: in 2005 mocht Nederland zich via het door D66 gewenste referendum uitlaten over de Europese grondwet, maar de uitslag (‘Nee!’) strookte in het geheel niet met het eurofiele D66-gedachtengoed, dus schoot de partij er feitelijk weinig mee op.
Van alle lijsttrekkers van de grotere partijen mag Alexander Pechtold genoemd worden als de enige die Geert Wilders aankan. Rutte kan het natuurlijk eveneens, maar de vraag is hoe hard hij de confrontatie zal aangaan zonder dat hij ook de rechtse kiezer schoffeert. Buma, Roemer en Samsom komen in het één-op-ééngevecht met Wilders of debattechnisch tekort of zullen hem hooghartig negeren.
Als de campagne vooral zal draaien om Europa en de strijd teruggebracht wordt tot een strijd van eurofielen versus euosceptici, dan belooft het een mooie strijd te worden tussen de eurofiel Pechtold en de euroscepticus, zeg maar rustig euro-hater, Wilders. Bovendien kent Pechtold de achterban van Wilders, getuige zijn boek Henk, Ingrid en Alexander waarin hij gesprekken voert met allerhande Henk en Ingridjes (die volgens hem eigenlijk niet eens echt bestaan, maar dit terzijde).
Risico
Daarin schuilt een risico, want het opportunistische volk lijkt op de hand te zijn van de PVV- en overigens ook het SP-standpunt. Maar sociaal-liberalen zijn, om maar eens een stereotype te gebruiken, mensen van de wereld. Ze rijden Volvo en lopen in het weekend in gifgroene broeken en suède jackies, en zullen het hartstochtelijke en zeer duidelijke pro-Europa-verhaal van Pechtold kunnen waarderen.
Wat Pechtold vooral om zich heen heeft hangen is een indruk van fatsoen, van degelijkheid, ja zelfs van beschaving. Hij is een scherpe debater, maar vliegt zelden uit de bocht. Een verademing, te midden van alle snelle praatjesmakers, ook die in de media, die het politieke klimaat tegenwoordig lijken te domineren.
Pechtold is heel erg Volvo: degelijk en betrouwbaar, maar ook een beetje saai. Maar succes is in zekere zin ook heel erg saai, zoals D66-coryfee Jan Terlouw in zijn politieke dagboek Naar zeventien zetels en terug uit 1982 opmerkte: “Vernederingen zijn leerzaam.”
Maar goed, saai sells, in dit tijdsgewricht.
En die slogan En nu vooruit! past in het plaatje. Al hadden wij van een partij die vroeger werd gedragen door journalisten, reclamelui en ander voortijdig gesneefd hbs-volk iets originelers verwacht.
De top 25 van de D66 kieslijst die vrijdag in Den Haag is gepresenteerd.
