Genoeg stof voor het eindexamen geschiedenis in 2034
Wat speelde er in de wereldpolitiek in 2015? Laten we vooropstellen dat het een roerig jaar was. Met andere woorden: genoeg stof voor de geschiedenislesboeken.
5. Griekenland gered van financiële ondergang
“Dijsselbloem heeft geen enkele autoriteit, hij is een soldaat, een popje,” riep de voormalige Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis in het interview dat afgelopen week in De Volkskrant verscheen. De 54-jarige academicus was in het begin van dit jaar een van de meest besproken Europese politici, omdat hij niet wilde instemmen met een nieuw financieel reddingsplan voor Griekenland.
Varoufakis arriveerde in januari samen met de nieuwe Griekse minister-president Alexis Tsipras op het politieke toneel. Het duo had de verkiezingen gewonnen met de belofte Griekenland te voorzien van betere terugbetalingsvoorwaarden van de Europese leningen, die het land had aangevraagd om een bankroet te voorkomen.
Wat volgde was politiek hoog spel door Tsipras en Varoufakis met als opvallendste hoogtepunten: het oprakelen van Nazi-verleden van Duitsland en het referendum tegen de EU-voorstellen. Een week na de nee-stem tegen de Europese reddingsplannen moest Tsipras inbinden. Met een dreigend faillissement van zijn land tekende hij in juli een nieuw reddingsplan. Varoufakis verdween daarna van het toneel. Maar door aanhoudende twijfel over de staat van de Griekse financiën kan de term grexit zo weer afgestoft worden.
4. Nucleaire deal met Iran
20 juli 2015, terwijl de Nederlander geniet van zijn welverdiende vakantie komen de leiders van de VN Veiligheidsraad samen. Er wordt gestemd over de nucleaire deal met Iran die daarvoor is gesloten in het Zwitserse Lausanne tussen het land en leiders van de zogenoemde P5+1, een samenwerkingsverband tussen de vijf wereldmachten Amerika, Groot-Brittannië, Rusland, Frankrijk en China – plus Duitsland, aangevuld met vertegenwoordigers van de EU. Al vanaf 2002 zijn de onderhandelingen gaande, maar in Lausanne zijn de partijen eindelijk tot een overeenkomst gekomen.
In het kort omvat de deal dat de economische sancties tegen Iran worden opgeheven en in ruil daarvoor moet de nucleaire capaciteit van Iran worden teruggeschroefd. Zo moet de hoeveelheid opgeslagen uranium met 97 procent worden teruggebracht. De VN Veiligheidsraad stemt op die twintigste juli in met de voorgestelde deal. Supporters van de deal, waaronder de Amerikaanse president Obama spreken van een historische afspraak. In de internationale media, zo ook hier, werd de deal met ‘schurkenstaat Iran’ fel bekritiseerd.
3. IS op drie continenten actief
Op 12 november – de wond van Charlie Hebdo had alweer even kunnen helen – vertelt de Amerikaanse president Barack Obama vol trots tegen ABC News dat de dreiging van Islamitische Staat (IS) onder controle is. Amper een dag later richten extremisten een bloedbad aan in Parijs met 130 doden als gevolg. In verschillende media wordt de terreur vergeleken met die tijdens 9/11 op het Amerikaanse continent. De bloedige opmars van IS is dan al even aan de gang. In juli laat een aan IS-gelieerde zelfmoordterrorist zijn bomvest ontploffen in het Turkse Suruc (33 doden) en enkele weken voor de aanval in Parijs stort een Russisch passagiersvliegtuig na een ontploffing aan boord neer. IS eist de verantwoordelijkheid voor het neerhalen van het vliegtuig in de Egyptische Sinaï-woestijn op.
Later vermoordt een echtpaar, dat zegt samen te werken met IS-leider Abu Bakr Al-Baghdadi, 14 mensen in het Amerikaanse San Bernardino. De aanvallen op drie continenten door aan IS-gelieerde terroristen leidden tot nieuwe westerse luchtaanvallen op IS-doelwitten, maar roepen bovenal vragen op over wat 2016 kan brengen.
2. Klimaatdeal in Parijs
Na eerdere mislukte pogingen ondertekenen 195 landen op 12 december dan eindelijk een klimaatakkoord in Parijs. De belangrijkste afspraak uit de deal is het streven om de opwarming voor het einde van de eeuw te beperken tot ‘ruim beneden’ de 2 graden Celsius. Hoe dat volbracht moet worden, wordt niet helemaal duidelijk uit het 31-pagina’s tellende document.
Vlak voor de top werden alle landen verzocht hun plannen om klimaatverandering tot 2025 tegen te gaan in te dienen. 186 landen gaven hieraan gehoor, maar in het gesloten akkoord worden alle 195 landen enkel verzocht om met een geüpdatete versie van hun plannen te komen. Welke waarde deze deal werkelijk zal hebben, zal pas op de lange termijn duidelijker worden, beargumenteerde journalist Peter Blasic hier.
1. Vluchtelingen
2015 zal toch vooral de boeken in gaan als het jaar waarin Fort Europa piepte en kraakte onder de toestroom van vluchtelingen, voornamelijk afkomstig uit Syrië. Volgens Eurostat, het statistiekenbureau van de Europese Unie, arriveerden er 942.400 vluchtelingen in Europa. Het merendeel daarvan eindigde in Duitsland, Hongarije en Zweden.
In Nederland leidde de toestroom van vluchtelingen (let op: geen migranten) tot verdeeldheid, van Nederlanders die vrijwillig kleding doneerden tot demonstranten die in Steenbergen en Geldermalsen ageerden tegen de komst van asielzoekerscentra.
Volgens cijfers van Vluchtelingenwerk Nederland zijn er dit jaar ongeveer 10.000 meer asielaanvragen (33.000 in 2015 om 24.000 in 2014) ingediend dan een jaar eerder. Wat als een paal boven water staat is dat ook in 2016, mede door de aanhoudende burgeroorlog in Syrië, mensen naar Europa zullen afreizen.
