Red de boekhandel door sluiting van de bibliotheken
Met deze column ga ik niet overwegend vrienden maken, u bent gewaarschuwd. Vandaag biedt Job Cohen in Den Haag een onderzoek aan dat hij – met zijn commissie waarin ook het Sociaal Cultureel Planbureau zitting heeft – deed naar de functie van bibliotheken in de toekomst. De conclusie: de bibliotheek moet blijven.
Omdat het rapport – zo meldt de Volkskrant alvast – geen cijfers bevat, ben ik daar maar eens achteraan gegaan.
Ooit was ik lid van een bibliotheek. Dat werd je van huis uit meegegeven. En anders wel vanuit school. Maar zodra ik het me kon permitteren kocht ik zelf boeken, later was ik zelfs nog een paar jaar uitgever van boeken.
Het afgelopen jaar – en waarschijnlijk ook wel de komende jaren – verblijf ik meer in het buitenland en om op luchthavens zo snel mogelijk van van alles en nog wat af te zijn reis ik bij voorkeur alleen met handbagage. Om die reden heb ik een half jaar geleden bij Amazon een Kindle aangeschaft, als experiment. Want met altijd wel een boekje of vijf bij je en ook nog je kantoor in de vorm van iPhone, iPad en Macbook Air voeren qua kleding uiteindelijk de onderbroeken en sokken de boventoon in je tas. Dat moest anders.
Ik wil maar zeggen: ik hou van boeken, ik koop en krijg er veel meer dan het landelijk gemiddelde. De kunst zit ‘m er in om ze ook allemaal te lezen.
Ik denk dat het met bibliotheken is als met vaste telefonie. Wie zou er vandaag nog een telefoon aan een draadje bedenken terwijl er mobieltjes zijn?
Heeft u enig idee hoe groot de omzet in boeken in Nederland is op jaarbasis? Over heel 2013 zijn de cijfers er nog niet maar de site van de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak geeft een idee. € 544 miljoen in 2012 en in de eerste helft van 2013 ging het om € 236 miljoen. De trend is al jaren dalend.
Heeft u vervolgens enig idee wat bibliotheken ons per jaar kosten? Die vraag is moeilijk eenduidig te beantwoorden. Er zijn cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Maar een onderzoek uit 2007 – die de cijfers van het CBS niet volledig dekkend vond omdat niet van alle bibliotheekinstellingen data werd verkregen – raamde de kosten in 2007 al op € 665 miljoen. Aan de ene kant zullen de kosten tot en met 2013 zijn toegenomen door automatismen als aanpassing voor inflatie, aan de andere kant zullen ze wat zijn gedaald omdat er minder bibliotheken zijn. Voor het gemak houd ik daarom die € 665 miljoen aan.
In de periode 1999 tot en met 2012 daalde het aantal geleende boeken met maar liefst 61 procent (non-fictie) en 42 procent (fictie). Dezelfde mensen die nog boeken lenen kopen er inmiddels méér.
Intussen staat de hele boekenbranche stevig in de fik. Dat raakt auteurs, uitgevers en boekhandelaren.
Lezen is belangrijk al denk ik dat het verhaal ook in toenemende mate audiovisueel kan worden verteld. Het gaat immers om het verhaal, de informatie. Dan is de drager van minder belang. Maar zou het dan om het boek gaan dan wordt de koek in de toekomst verdeeld tussen papier en digitaal en in beide gevallen moet de hele keten in stand kunnen blijven.
Het aantal Nederlanders dat actief gebruik maakt van een bibliotheek daalt dramatisch. Het aantal leden bedroeg in 2012 nog 1,74 miljoen. In 2000 vonden er nog 141 miljoen uitleningen plaats, in 2012 waren het er nog 85 miljoen.
Wil je lezen stimuleren en het boek – print of digitaal – beschermen, schaf dan ogenblikkelijk de bibliotheken af. Met de kosten ervan – € 665 miljoen ten minste – kan de omzet van het boekenvak meer dan verdubbelen. Zet die € 665 miljoen effectief in om het lezen te bevorderen. Dat kan heel simpel: laat elke kassabon in de boekhandel – fysiek of online – direct volgen door een tegoedbon van 25 of misschien wel 50 procent van de aankoop. Die korting door het boekenvak centraal te declareren bij de Overheid, dat is IT-technisch helemaal niet moeilijk te realiseren.
De gemiddelde prijs van het ‘algemene boek’, zoals dat heet, bedroeg in 2013 € 12,81.
Bij 25 procent tegoed ontstaat er binnen de op bibliotheken bespaarde € 665 miljoen ruimte voor de extra verkoop van ruim 20 miljoen boeken. Bij 50 procent ruim 10 miljoen.
Kijk: dat schiet op als het je om lezen en boeken gaat.
