Op pad met de volger van het Brabantse boevennest
De provincie Noord-Brabant heeft een groot probleem. De drugscriminaliteit viert hoogtij in een regio die de bijnaam ‘drugsschuur van Europa’ draagt. Hoog tijd om af te dalen naar het zuiden om te kijken hoe jointje en pilletje de regio beïnvloeden. In aflevering twee: een portret van René van der Lee, verslaggever van het Brabants Dagblad en zelfbenoemd ‘volger van het Brabantse boevennest’.
De besneeuwde ondergrond hindert de gang naar het Bossche café Le Figaro niet. De uitspanning waar we verslaggever René van der Lee (53 jaar, Berghem) van het Brabants Dagblad, spreken ligt immers bijkans aan het station van de Brabantse hoofdstad. Le Figaro is ook de plek waar de volledige BD-redactie de kerstborrel hield en Van der Lee had de locatie voorgesteld omdat er op de verderop gelegen redactie ‘te weinig plekken zijn waar we rustig kunnen praten’.
Iets dat Van der Lee kan weten overigens: hij is immers zijn hele journalistieke carrière – die zijn 32ste jaar ingaat – werkzaam voor de grootste krant van Noord-Brabant. “Ik ga voor het gouden horloge,” zegt Van der Lee van achter een bak koffie. Een bijkomstigheid, aangezien hij in 1995 op 29-jarige leeftijd het Gouden Pennetje, een journalistieke aanmoedigingsprijs voor aanstormend journalistiek talent, wint voor een verhalenserie over de toenmalige binnenstadsproblemen van Den Bosch.
Sinds begin jaren negentig is Van der Lee vooral actief als algemeen verslaggever. Zijn takenpakket krijgt vier jaar geleden echter een nieuwe richting. Door reorganisaties en saneringen bij de krant ziet de hoofdredactie dat de verslaggeving rond de drugscriminaliteit versnipperd is. Er moet één vaste verslaggever over het onderwerp komen. Van der Lee heeft als algemeen verslaggever vaker over drugscriminelen geschreven en grijpt de mogelijkheid aan.
Een goede timing, want sinds 2012 is de Taskforce Brabant/Zeeland actief om de strijd aan te gaan met de drugscriminaliteit en de krant moet mee. “Ik zie het vooral als mijn taak om te beschrijven hoe de overheid het drugsprobleem op gaat lossen,” vertelt Van der Lee. “Want een probleem is er. In Amsterdam en Utrecht ligt de focus op cocaïne en wij Brabanders zijn heel goed in het produceren van wiet en synthetische drugs.”
Verwacht alleen geen undercoververhalen of opgeloste moorden in het Brabants Dagblad: Van der Lee ziet zichzelf niet als crimefighter of expert waar Amsterdammers John van den Heuvel en Paul Vugts dat in zijn ogen wél zijn. “Zij zitten veel dieper in het Amsterdamse milieu dan ik in het Brabantse, dat maakt dat ik minder snel bedreigd zal worden. Ik ben geen speurneus met de ambitie om moorden op te lossen in de krant. Ik heb ook maar vier jaar echte ervaring op dit vlak, niet te vergelijken met de decennialange ervaring van een Van den Heuvel.”
Van der Lee vindt zichzelf dan ook niet vaak in bijvoorbeeld Le Figaro terug, al keuvelend met bekende criminelen uit het drugscircuit. “Ik bel mijn bronnen vooral om iets te checken of voor achtergrondinformatie. Ze komen een enkele keer in de krant, maar dan vaak in interview-vorm.” Al brengt het leven van de volger van het Brabantse boevennest – zoals Van der Lee het op zijn Twitterpagina verwoordt – ook voldoende spannende momenten met zich mee. Zoals die ene keer dat hij een confrontatie had met een groep leden van motorclub No Surrender. “Een internetredacteur had een fout gemaakt. Hij had de liquidatie van een van de compagnons van captain Corin Denis van de Tilburgse tak van motorclub No Surrender gelinkt aan de motorclub zelf. Toen kwamen in de rechtbank wel een paar leden van de club op me afgestormd. Ik ben gelukkig twee meter lang, maar dan moet je sterk in je schoenen staan.”
Van der Lee geeft ten overstaan van de clubleden de fout ruiterlijk toe. De zaak loopt met een sisser af voor de man die zich niet wil afficheren als misdaadverslaggever. “Dat suggereert dat je alleen met de misdaad bezig bent. Ik kijk ook naar de bestuurlijke aanpak van de drugscriminaliteit.”
Deze aanpak levert een breed pallet aan verhalen op – gemiddeld drie per week, variërend van rechtbankverslagen en reportages van uitvaarten van criminelen tot interviews met advocaten – maar altijd vanuit nieuwsgierigheid. “Het is een fascinerend wereldje. Het kwaad is namelijk meestal interessanter dan het goede, en ik wil weten waarom in Helmond een man in het wilde weg begint te schieten – tijdens een vermoedelijke drugsruzie – en twee meisjes raakt. Ik wil weten wat er in zo’n persoon omgaat net zo goed als ik wil weten waarom slimme mensen in criminele zaken hun geld verdienen in plaats van in een keurig bedrijf.”
Van der Lee ziet dat er, naast de bestuurlijke aandacht, bijna iedere dag iets over drugscriminaliteit in de krant staat. “Als burgemeesters, officieren van Justitie en poltiechefs steeds over drugscriminaliteit in Brabant praten is het logisch dat journalisten er meer over berichten,” zegt Van der Lee. Zonder een spreekbuis te worden van de zittende macht zelf, stelt hij. “Het lijkt soms wel dat er een tekstschrijver is voor heel politiek Brabant. Vooral als ze de noodklok luiden over ondermijning van de Brabantse samenleving komen burgemeesters, politie en politici met dezelfde voorbeelden. Dat er een 15-jarige geronseld is op het schoolplein om te werken in de wietteelt. Natuurlijk, er is een probleem – kijk maar naar de cijfers rond drugscriminaliteit – maar ik moet soms lachen om de herhalende framing van het Brabantse drugsprobleem.”
Daarnaast ziet hij onder collega’s ook veel activiteit. Neem bijvoorbeeld het boek De Achterkant van Nederland van onderzoeker Pieter Tops en journalist Jan Tromp. “Er zijn weinig Brabantse bestuurders die dat boek niet op hun nachtkastje hebben liggen,” stelt Van der Lee, die oppert dat journalistieke aandacht politieke en maatschappelijke effecten heeft. “Het heeft er zeker voor gezorgd dat Den Haag wakker geworden is. Al weet ik ook dat we in Amsterdam niet gelezen worden. Onze doelgroep is ook anders. Wij richten ons als Brabants Dagblad met een Brabantse bril op de Brabanders. We hebben echt impact hier.”
Om de effecten van de Brabantse drugscriminaliteit op de bovenwereld te onderzoeken, maakt Van der Lee sinds begin dit jaar deel uit van een speciaal onderzoeksteam van de drie Brabantse kranten (een samenwerkingsverband van het BD, Eindhovens Dagbladen BN/De Stem) op de redactie van Brabants Dagblad. “Ik ga me met zijn drie collega’s richten op de vraag of hoe groot dit specifieke probleem is,” zegt hij. Misschien wordt bij succes weer een borrel georganiseerd in café Le Figaro en is uw HP/De Tijd-verslaggever misschien wel uitgenodigd.
