Vrijwel niemand in Nederland kon vorige week om de boeren heen. Woensdag legden ze het verkeer in de Randstad opnieuw plat. Normaal gesproken probeer ik op dit soort dagen mijn woonplaats niet uit te komen, maar ik moest naar een mediacongres in Apeldoorn waar ik niet onderuit kon en wilde. Onderweg zag ik in mijn linkerooghoek een stoet tractoren voorttuffen op de andere rijbaan, gevolgd door een kilometerslange sliert aan traag rijdende auto’s. Gelukkig moest ik de Randstad uit en bleef het fileleed mij bespaard.

’s Avonds kwamen de beelden van de dag in vele huiskamers binnen. Boze boeren bij het RIVM dat de stikstofnorm berekent, wilde boeren ‘op de trekker’ in Haagse winkelstraten en ludieke boeren op het Malieveld. De laatste groep werd getrakteerd op een podium met orerende politici. ‘Willen jullie meer of minder stikstofregels?’ vroeg PVV-leider Geert Wilders. ‘Minder! Minder! Minder!’ schreeuwde de meute op het Malieveld. ‘Dan gaan we dat regelen!’ zei Wilders, die in deze vorm zijn rede over ‘minder Marokkanen’ nabootste. Daarna was FvD-voorman Thierry Baudet aan de beurt. Zoals vaker hamerde hij op ‘de klimaathysterie’ en ‘de alsmaar doorgaande Europese regeldruk’ die het stikstofprobleem zouden hebben veroorzaakt. ‘Jullie worden in de steek gelaten!’ Opnieuw luid gejoel.

Al op 1 oktober roken de PVV en FvD nieuwe kiezers. Opportunisme ten top.

Los van een enkel SGP-Kamerlid stonden op die bühne geen Tweede Kamerleden van andere partijen. Ook de traditionele boerenpartijen CDA en VVD schitterden in afwezigheid. Mogelijk waren ze niet uitgenodigd of vonden ze het niet nodig om na het grote boerenprotest van 1 oktober weer op te draven. Dit keer moesten de boeren het doen met de verre rechtervleugel van ons parlement. FvD-Kamerlid Theo Hiddema: ‘Laat het niet overwaaien, want daar wachten ze op’, doelend op de afwezige partijen. ‘Geef ze geen munitie om jullie in een kwaad daglicht te stellen, laat je die goede naam niet ontnemen, dan doen wij de rest. Maar jullie moeten hier dan wel blijven komen.’ Voor Hiddema smaken de demonstraties duidelijk naar meer.

Al op 1 oktober roken de PVV en FvD nieuwe kiezers. Opportunisme ten top. Een paar jaar geleden stemde Wilders nog voor het gewraakte Programma Aanpak Stikstof (PAS), maar nu is hij daar plotseling tegen. Vergeet ook zijn trouwe Kamerlid Dion Graus niet, die sinds jaren ageert tegen de intensieve veehouderij. Wie weet moet die voorlopig een toontje lager zingen. Het kan verkeren. En Wilders’ concurrent Baudet? Ook die heeft zich tot op drie weken geleden vrijwel niet als landbouwpartij geprofileerd. Wel bezocht hij kort een Duitse landbouwbeurs in Berlijn. Ondanks de recente desinteresse, klauterde Wilders deze week op een tractor en bleek de elitaire Baudet ineens een grote ‘amicus agricolae’. Erg vreemd is dat ook weer niet, want de boerenopstand heeft iets weg van ‘het volk tegen de elite’ en ‘de kleine luiden tegen de machtige regenten’, een belangrijk frame voor rechts-nationalistische politici.

De boerenopstand heeft iets weg van ‘het volk tegen de elite’ en ‘de kleine luiden tegen de machtige regenten.’

Met ergernis keek ik donderdag naar het Stikstofdebat in de Tweede Kamer. Opnieuw probeerden de rechts-nationalistische partijen het onderwerp te kapen, dit keer door het stikstofprobleem glashard te ontkennen. Wetenschappelijke onderzoeken? Quatsch! Een te hoog stikstofgehalte? De schuld van Europa! Het zijn gemakkelijke oneliners die het bij boze boeren ongetwijfeld goed doen, maar die geen soelaas bieden in het oplossen van het probleem.

Het meest potsierlijk was een interruptie van Baudet op CDA-Kamerlid Jaco Geurts. De FvD-leider meent dat de hoge stikstofuitstoot komt door ‘het maar laten doorgaan van de massale immigratie’ en verweet Geurts daar niets tegen te doen. De CDA’er liet zich niet omver blazen en wees hem erop dat ‘in onze rechtsstaat is vastgesteld dat we het stikstofprobleem moeten oplossen’, waarna de FvD’er leeg liep over migratie. Voorzitter Khadija Arib greep in, maar Baudet had zijn punt al gemaakt. Voor hem lijkt de stikstof als manna uit de hemel te vallen. Dankzij de boerenopstand schuiven de tegenvallende peilingen en het conflict met oud-penningmeester Henk Otten naar de achtergrond. Maar die zullen ongetwijfeld weer opdoemen als Otten zijn langverwachte rechtszaak tegen Baudet begint. See you in court.

De holle frasen van Wilders en de radicale uitspraken van Baudet vormen geen oplossing voor de boeren, die met hun protesten van zich hebben laten horen. Zij moeten zich dus niet in de armen van rechts-nationalisten laten drijven. Beter kunnen ze terugkeren naar het CDA en de VVD, hun traditionele belangenbehartigers. Beide partijen hebben het stikstofprobleem weliswaar deels veroorzaakt, maar stellen zich toch ‘constructief’ op zonder het belang van agrariërs uit het oog te verliezen. De samenleving is wakker geschud. De oplossing van het stikstofprobleem ligt in ‘de polder’. Van daaruit moeten plannen komen waar boeren, burgers en buitenlui mee kunnen leven.